Zmniejszenie szybkości rozpuszczania obserwuje się w tabletkach s dimidyny (Sulfamethazine) granulowanej na mokro metylocelulozą. Ta sama substancja granulowana pastą skrobiową wykazuje zwiększenie szybkości rozpuszczania ze wzrostem ciśnienia, lecz jeżeli jest granulował żelatyną, początkowo szybkość rozpuszczania się zwiększa, a później maleje.
Początkowe zmniejszenie szybkości rozpuszczania, z późniejszym zwiększ© niem w miarę zwiększania siły kompresji obserwuje się dla tabletek z feny-toiną granulowanych żelatyną oraz fenazonu również granulowaneg< żelatyną. Tłumaczyć to można zwiększaniem sił)’ wiązania fenazonu przez żelatyną, a później kruszeniem się jego cząstek. Tę interpretację popiera obserwacja, że dla fenazonu granulowanego PEG 4000 ze wzrostem ciśnienia (na skutek kruszenia) zwiększa się szybkość rozpuszczania.
Tabletki z kwasem acetylosalicylowym, ze skrobią jako wypełniaczem, zgniatane pod ciśnieniem -100-1100 MPa (400-1100 kg/ern-) wykazywały zwiększoną szybkość rozpuszczania (kruszenie się kryształów = zwiększenie powierzchni właściwej), zgniatane pod ciśnieniem 1100-2600 MPa (1100--2600 kg.cm-) w wyniku aglomeracji kryształów i zmniejszenia powierzchni właściwej wykazywały zmniejszoną szybkość rozpuszczania. Początkowe 1 zwiększenie szybkości rozpuszczania, a następnie jej zmniejszenie zaobserwo- 1 wano w przypadku chlorku sodowego, granulowanego kleikiem skrobiowym, ' oraz fenindionu (3-fenylo-l,3-indandion). W tym przypadku stwierdzono, że do tabletek zgniatanych z użyciem niskiego ciśnienia woda wnikała dość szybko, lecz nie następował ich gwałtowny rozpad. Wzrost ciśnienia zmniej-170 Zarys biofarmacji
m/hI porowatość tabletek, ale nie do tego stopnia, by utrudniać penetrację dcczy. Rozpad byl znacznie szybszy przypuszczalnie dlatego, że pęczniejąca lubstancja rozsadzająca mogła działać skuteczniej, a tym samym szybkość rozpuszczania z granulek, na które rozpadła się tabletka, była większa. Na skutek dalszego wzrostu ciśnienia i zwiększania gęstości pozornej tabletki (tabletki o dużej twardości) trudniejsze wnikanie wody i dłuższy czas rozpadu powodowały mniejszą szybkość rozpuszczania.
Na szybkość rozpuszczania substancji leczniczej z tabletek wpływa nie tylko siła zgniatania w czasie tabletkowania, lecz także ilość substancji wiążącej.
Na rycinie 9.29 przedstawiono krzywe rozpuszczania fenobarbitalu z tabletek granulowanych 2 i 4% roztworem żelatyny oraz zgniatanych pod różnym ciśnieniem, co wyraża się różną twardością uzyskanych tabletek.
500 mg gryzeofulmng • podanie dożylne
---doustnie mprosieme u P£6 6000
-doustnie subst. mikroniiowcna
Ryc. 9.30. Krzywe sumaryczne wydalania z moczem 6-demctylogryzeofulwiny (głównego metabolitu) po podaniu 500 mg gryzcofulwiny dożylnie w roztworze oraz doustnie w postaci stałego rozproszenia w glikolu polioksyetylenowym (PEG) 6000 lub kapsułek ze zmikronizo-waną substancją [wg Chiou i Ricgclmana]
Pozanaczyniowe podawanie teków 171