skanuj0076 (Kopiowanie)

licie denkiem biernie wchłania się woda, tłuszcze, niektóre elektrolity, cukry oraz witaminy. Czynnie są transportowane aminokwasy, sód, glukoza i galaktoza. Jelito cienkie jest także miejscem wchłaniania substancji leczniczych podanych doustnie.

Jelito grube stanowi ostatni odcinek przewodu pokarmowego, rozciągający się od ujścia ielita cienkiego aż do odbytu. Dzieli się ic na jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicę i odbytnicę. Okrężnica składa się z 4 części: okrężnicy wstępującej, poprzecznej, zstępującej oraz esowatej. W jelicie grubym zachodzi końcowy etap wchłaniania. Enzymy wytwarzane w jelicie denkiem przechodząc do jelita grubego nadal zachowują swoją aktywność. Błona śluzowa jelita grubego wydziela w niewielkich ilościach sok jelitowy (śluzowo-surowiczy) z przewagą śluzu. Flora bakteryjna jelita grubego dzięki wytwarzaniu enzymów spełnia ważną funkcję trawienną i bierze udział w syntezie witamin, zwłaszcza B i K. W jelide grubym następuje zagęszczenie i formowanie kału. Procesy wchłaniania nie są tu zbyt intensywne w odróżnieniu do jelita cienkiego.

W jelide grubym czynnie wchłaniany jest sód, woda wchłania się wyłącznie biernie. Wchłanianiu ulega również glukoza (w niewielkich ilościach), aminokwasy i kwasy tłuszczowe oraz niektóre witaminy. Mechanizm tego wchłaniania nie jest dokładnie poznany. Wchłanianie leków w jelicie grubym nie ma praktycznego znaczenia. Na czynność ruchową jelita grubego składają się ruchy mieszające oraz robaczkowe.

Zaburzenia czynności ruchowej jelit obiawiają się zwiększeniem albo zmniejszeniem ruchów robaczkowych. Zwiększenie prowadzi do powstania rozwolnienia, czyli biegunki, zwolnienie zaś powoduje zaparcie stolca. Zaburzenia czynności wdiłaniania powstają w upośledzeniu krążenia krwi w jelitach i w zapaleniach jelit. Stany zapalne jelita denkiego i grubego powodują zaburzenia wydzielania soków trawiennych, wchłaniania i czyn-nośd ruchowej jelit. Nasilenie schorzenia zależy od rozległości procesu zapalnego oraz od stanu oun. Rozróżnia się nieżyty ostre i przewlekłe. Ich przyczyną mogą być zakażenia, błędy dietetyczne, zatrucia, robaczyce, niektóre chemiczne środki toksyczne.

Niedrożność jelit jest to stan, w którym ustaje przesuwanie się treśa w jelitach. Rozróżnia się: 1) niedrożność mechaniczną, tj. zamknięcie światła jelita wskutek ucisku od zewnątrz, zmian zapalnych lub zatkania światła jelita od wewnątrz. Niekiedy dochodzi do zadzierzgnięcia, w którym oprócz zamknięcia światła występuie ucisk'na krezkę i naczynia, co w krótkim czasie prowadzi do zaburzeń ukrwienia, 2) niedrożność dynamiczną, której istotę stanowi zaburzenie ruchów jelit, w postaci porażenia i kurczu. Ciężkim schorzeniem jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego, w którym w błonie śluzowej jelita oprócz zmian zapalnych występują owrzodzenia i ropnie. Etiologia choroby jest nieznana. Z innych chorób jelit wymienić należy: zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie wirusowe jelit, zapalenie bakteryjne (czerwonka, dur brzuszny, cholera, gruźlica, kiła), grzybice jelit, pasożyty, nowotwory.

To schematyczne i uproszczone przedstawienie elementów patologii 150 Zarys biofarmacji

przewodu pokarmowego jest konieczne ze względu na losy wprowadzonej do niego substancji leczniczej. Jakiekolwiek zaburzenia czynności wszystkich odcinków przewodu pokarmowego, bez względu na ich tło i me-[ Mian izm, wywierają ogromny wpływ na przebieg wchłaniania i wydalania substancji leczniczej. W niektórych przypadkach substancja lecznicza może w ogóle nie wykazywać żadnego działania.

9.3.1.1. Wpływ pokarmu na wchłanianie substancji leczniczych r przewodu pokarmowego

Przyjmowanie pokarmów, zarówno stałych jak i płynnych, może wywierać wpływ na wchłanianie substancji leczniczych z przewodu pokarmowego. Pokarm może zmieniać odczyn soku żołądkowego, który przed jedzeniem wykazuje pH 1,5-1,8, natomiast po spożyciu pokarmu osiąga pH 3-5, gdyż wolne grupy aminowe spożytych polipeptydów wiążą protony kwasu solnego w żołądku. Zobojętniająco oddziaływają również fosforany oraz polisacharydy (np. pektyny w spożytych owocach). Zmiana odczynu soku żołądkowego w przypadku wypicia większej ilości mleka może powodować przedwczesne rozpuszczenie się otoczek dojelitowych i uwolnienie substancji leczniczych, drażniących błonę śluzową lub rozkładających się w żołądku.

Tłuszcze, zawierające wyższe kwasy tłuszczowe (np. olej rzepakowy zawierający kwas erukowy — C₃₂H₄₂0₂), hamują wydzielanie soku żołądkowego i ruchliwość mięśni żołądka. Tym samym opóźniają przemieszczanie się leków wraz z masą pokarmową do jelita.

Czas przebywania pokarmu w żołądku zależy od jego jakości, konsystencji i temperatury. Połowa ciekłego pokarmu o temperaturze pokojowej opuszcza żołądek po 22 min, lecz gdy spożywa się go po podgrzaniu do temp. 37°C — po 7 min. Zwiększenie lepkości pokarmu ciekłego, np. w obecności większych ilości polisacharydów, również przedłuża czas przechodzenia pokarmu z żołądka do dwunastnicy.

U chorych leżących na szybkość wędrówki leku przez żołądek istotnie wpływa ułożenie chorego: na prawym boku przyspiesza, natomiast na lewym spowalnia ten proces.

Czas osiągnięcia maksymalnego stężenia we krwi zależy od stopnia wypełnienia żołądka. Podanie leku w dużej ilości płynu ,,na pusty” żołądek zapewnia szybkie wchłanianie zarówno w żołądku, jak i w jelicie, do którego dociera on znacznie wcześniej.

Opóźnienie wchłaniania pod wpływem pokarmu występuje w przypadku: cefaleksyny, cefradyny, sulfadiazyny, sulfadimetoksyny, sulfametoksypiry-dazyny, sulfatiazolu, paracetamolu i furosemidu.

Pokarm może jednak nie tylko opóźniać wchłanianie substancji leczniczej, lecz również zmniejszać wchłoniętą ilość. Przykładem może być kwas p-aminosalicylowy, który osiąga 2-krotnie większe stężenie w osoczu, jeżeli podany jest na pusty żołądek, niż razem z pokarmem.

Pozanaczyniowe podawanie leków 151