DSCN6232 (Kopiowanie)

215

5 §ittabvlizm

Tabela 5-IV. Klasyfikacja lipoprotcin osocza człowieka

Rodzaj frakcji	Zawartość (składniki lipidowe)	Białko (%)	Gęstość
HDL	fosfolipidy, estry cholesterolu	50	1,06-1.21
LDL	cholesterol i jego estry	25	1.02-1,06
VLDL	endogenne triacyloglicerole	10	I.00S i niższa
chylo- mikrony	endogenne triacyloglicerole	2	niższa niż 1,005

Frakcje przedstawiono w kolejności od najmniejszych skupisk po największe. Gęstość lipoprotcin jest tym większa, im więcej jest w nich białek (lipidy bowiem są lżejsze od wody. a więc ich większa zawartość wpływa na obniżenie gęstości).

HDL = lipoproteiny o wysokiej gęstości (high density lipoprotcins);

LDL - lipoproteiny o niskiej gęstości (Iow density lipoprotcins);

VLDL - lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (very Iow density lipoprotcins).

lipoproteinowego w błonie komórek różnych narządów. Większe powinowactwo wykazuje apoprotcina E i dlatego VLDL są szybciej wychwytywane (w ciągu 2-6 godzin) z krwiobiegu. Po połączeniu z receptorem błony komórkowej cząsteczka lipoproteiny jest fagocytowana i albo ulega w całości rozłożeniu, albo też niektóre VLDL są częściowo rozkładane i ulegają przekształceniu w LDL. Czas krążenia LDL we krwi jest dłuższy, sięga 40-60 godzin. Gdy apoproteina B-100 połączy się z receptorem, lipoproteina ulega fagocytozic i jej lipidy zużywane są na potrzeby komórki. Wzrost frakcji LDL w surowicy krwi u człowieka sugeruje nieprawidłową gospodarkę cholesterolem w organizmie, a zatem oznacza zagrożenie miażdżycą; ludzie, u których wysoki poziom LDL uwarunkowany jest genetycznie, umierają w młodym wieku (a nawet w dzieciństwie) na zawały mięśnia sercowego, zatory i inne powikłania miażdżycy.

Szereg narządów - zwłaszcza komórki wątroby, mięśni i tkanki tłuszczowej - wychwytuje triacyloglicerole krwi i albo je utlenia (mięśnie), albo magazynuje (tkanka tłuszczowa). Wychwytywanie odbywa się przy udziale enzymu lipazy Iipoproteinowej. Występuje ona w komórkach śródbłonka naczyń, zależna jest od niektórych hormonów i rozkłada triacyloglicerole do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Proces hydrolizy tłuszczów określamy mianem lipolizy (gr.: lipos - tłuszcz, lysis — rozpad). Dalsze przemiany poszczególnych składników biegną odrębnymi torami.

Glicerol ulega przekształceniu do aldchydu-3-fosfoglicerynowego, który jest jednym z etapów glikolizy (ryc. 5-25). Reakcja przemiany glicerolu przebiega w kilku etapach (ryc. 5-57). Najpierw zostaje on przekształcony w 3-fosfoylicerol (co wiąże się z rozkładem cząsteczki ATP w obecności enzymu kinazy glicerolowei - E.C. 2.7.1.30). Związek ten ulega następnie odwodorowaniu przez NAD, będący koenzymem dehydrogenazy glicero-3-fosforanowei (EC 1.1.1.8), do fosforanu dihvdroksvacetonu- Fosforan dihydroksy acetonu jest formą izomeryczną aldehydu 3-glicerynowego i włączony zostaje w przebieg glikolizy (ryc. 5-25).

Natomiast kwasy tłuszczowe ulegają spaleniu w procesie tzw. bctarOkaytłacji- Jednym Z pierwszych badaczy tego procesu był Polak, prof. Marceli Nencki.

Heta-nksvdacia (ryc. 5-58) polega na cyklicznym odłączeniu cząsteczki dwuwęglowej. a konkretnie reszty kwasu octowego połączonej z koenzymem A czyli znanego już nam acctylo-koenzymu A (ryc. 5-25). która następnie rozłożonu zostaje w cyklu Krebsa. W ten sposób łańcuch •taje się za każdym razem o dwa atomy węglu krótszy.