DSCN6162 (Kopiowanie)

4 Strukturo mikroskopowa organizmów żywych: komórki I tkanki

Tabela 4-IV. Porównanie komórki zwierzęcej i roślinnej

Lp Komórka roślinna

Komórka zwierzęca

ściana komórkowa

1. ściana

plastydy

2. plastydy

3.

4.    wodniczka: duża,

5.    lizosomy: s po rad;

6.    cytokineza: wytwi

ccnlriole

wodniczka: duża. zazwyczaj pojedyncza wodniczki mnie, zazwyczaj nieliczne lizosomy: sporadycznie obserwowane lizosomy: zawsze obecne, przeważnie liczne cytokineza: wytworzenie blaszki środkowej j cytokineza: przewężenie, a następnie podział cytoplazim

4.3.3. Mejoza

Komórki powstające drogą podziału milotycznego mają identyczne chromosomy (identyczny

zapis genetyczny) jak komórka, z której powstały. Natomiast mejoza doprowadza do powstania komórek, w których liczba chromosomów (a więc i genów) jest o połowę mniejsza aniżeli w komórce

powstania gamet, a także zarodników u roślin. Kiedy dwie gamety połączą się w procesie zapłodnienia, zostanie odtworzona normalna liczba chromosomów.

Istota redukcji liczby chromosomów polega na tym, że w procesie mejozy chromosomy łączą się patami. Potem dopiero para taka rozdziela się i w anafazie każdy chromosom (zbudowany z dwóch chromatyd) wędruje ku biegunom komórki. (W mitozie ku biegunom wędrują pojedyncze chromatydy.)

Komórki somatyczne czyli tworzące ciało danego organizmu (gr. soma - ciało) zawierają parzystą

liczbę chromosomów (ryc. 4-22). Chromosomy, które można dobrać parami (i które w ten właśnie sposób łączą się w procesie mejozy) nazvwamvchromosomami homologicznymi. Są one identyczne pod względem rozmiarów i kształtu i zawierają podobne geny (czyli czynniki dziedziczności). Zespól, w skład którego wchodzą po 2 chromosomy każdego typu nosi nazwę Hiploidalnei liczby chromosomów i występuje w komórkach somatycznych (np. 46 chromosomów u człowieka). Podziały mcjotyczne zachodzące w gruczołach płciowych doprowadzają do powstania gamet ohaploidalnei liczbie chromosomów - po jednym z każdej pary (a więc 23

u człowieka). Po połączeniu się dwóch gamet - komórki jajowej i plemnika - powstaje zygota o diploidalncj liczbie chromosomów. Połowę ich - a tym samym połowę genów - otrzymała od matki, a połowę od ojca.

Jest regułą, iż proces mejotyczny składa się z dwóch podziałów komórkowych, z których tylko pierwszy jest podziałem redukcyjnym, zaś drugi to podział milotyczny. W podziale redukcyjnym również wyróżniono cztery fazy: profazę. metafazę, anafazę i telofazę, istnieją jednak znaczne różnice pomiędzy mitozą a mejozą w poszczególnych stadiach, a zwłaszcza w pro fazie.

i

o

mejoza li (mitoza)

kyc. 4 - 22. Schemat przebiegu mejozy.

I - prófaza: a - leploten, b - żygolen, c • pachyteo. d - diplotcn:

l \

III    anafaza;

IV    i tdob/j (JO)

1 \