DSCN6174 (Kopiowanie)

mikroskopowa organizmów żywych: komórki i tkanki 157

?^0Wt(G)d

j>rzonyjaa^'

icegonajnii

U człowieka powstaje z mczcnchymy i tworzy błony mięśniowe narządów wewnętrznych: naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, układu moczowego, układu płciowego, oddechowego, buduje mięśnie napinające włosy itp. Skurcz i rozkurcz miocytów iest niezależny od woli ■ następuje pod wpływem bodźców płynących z układu nerwowego autonomicznego.

4.4J.2. Tkanka mięśnia serca

Mięsień serca również nic podlega woli i sterowany jest przez układ autonomiczny, lecz różni się znacznie od tkanki opisanej poprzednio. Tkanka mięśnia serca tworzy ściany narządu, jakim jest serce. Jej komórki zwane kardiocytami (ryc. 4-29 C) połączone są wypustkami i posiadają po jednym jądrze, zaś połączenia pomiędzy komórkami noszą nazwę wstawek.

Wstawki, które należą do tzw. połączeń szczelinowych (ang. gap junctions) nie tylko łączą poszczególne komórki ze sobą, ale odbywa się też przez nie wymiana jonów (głównie wapnia), są zatem swego rodzaju „synapsami jonowymi". Wnętrze komórek mięśnia serca wypełniają miofihryIc czyli włókienka kurczliwe, zbudowane z białek miozyny i aktyny oraz wykazujące poprzeczne prążkowanie. Prążek ciemny obserwujemy w miejscu, gdzie aktyna i miozyna występują razem. Prążek jasny tam, gdzie występuje tylko jedno z tych białek. Łączenie się aktyny z miozyną powoduje skracanie mioflbryli i skurcz mięśnia. Przestrzenie pomiędzy miofibrylami wypełnione są w mięśniu sercowym przez licznie nagromadzone mitochondria, mięsień ten bowiem pracuje bez ustanku dzień i noc, z częstotliwością od 40 do 90 razy na minutę, a czasem do 200 skurczów na minutę (większa częstotliwość świadczy

0 uszkodzeniu mięśnia sercowego). Do tak intensywnej pracy potrzeba dużych ilości tlenu, glukozy

1 kwasów tłuszczowych, co zapewniają bardzo liczne naczynia krwionośne usytuowane w „oczkach" siatki, jaką stanowią komórki mięśnia serca. Mięsień sercowy wykazuje własny automatyzm, co oznacza, że komórki kurczą się z pewną częstotliwością nawet wówczas, gdy nie są do tych skurczów pobudzane przez żadne czynniki z zewnątrz (serce wycięte z organizmu nadal wykonuje skurcze).

4.433. Tkanka mięśniowa szkieletowa

jyń pradtisd niuniżpjcs^ [uje się pno* BMbtnjn anizmur*^'

iczyńchW^ł'

óreucbo^^ ił inne O**

«tr

Jak mięsień sercowy, tak i tkanka mięśniowa szkieletowa powstaje z mezodermy. Wykazuje ona poprzeczne prążkowanie, zależne od występowania mioflbryli. Jednakże w mięśniach szkieletowych (ryc. 4-29 B) obserwujemy nie komórki, lecz włókna o licznych jądrach i cytoplazmic na obwodzie pęczków mioflbryli. Całe wnętrze włókna wypełniają miofibryle, zbudowane (jak w kardiocytach mięśnia serca) z aktyny i miozyny i wykazujące poprzeczne prążkowanie. Skurcz mięśnia odbywa się w następstwie „wślizgiwania” się mikrofilamcntów aktynowych pomiędzy mikrofilamenty miozynowe. Mięśnie szkieletowe pojawiają się po raz pierwszy u owadów (u których zresztą nie ma mięśni gładkich). U człowieka większość mięśni szkieletowych podlega woli. Mięśnie te są szybsze i bardziej wytrzymałe od mięśni gładkich. Zdolność do wykonywania wysiłku zależy w nich jednak od ilości doprowadzanego z krwią tlenu i od ilości nagromadzonych związków organicznych (glikogenu).

Zarówno ukrwienie mięśni, jak i ilość gromadzonych substancji zapasowych wzrastają wraz z ich częstym używaniem, czyli w następstwie treningu.

kyc. 4-29. Rodzaje tkanek mięśniowych.

A-gładka;

B - fragment włókna mięśnia szkieletowego;

jC - mięsień sercowy (dla przejrzystości nie narysowano naczyń krwionośnych )“ między komórkami - z wyjątkiem jednego u dołu po lewej stronie; strzałki » skazują obecność wstawck)(JP).