DSCN6166 (Kopiowanie)

I

4, Stmktura mikroskopowa organizmów żywych: komórki i tkanki 4.4.1.3. Tkanka nabłonkowa zmysłowa

Nabłonek zmysłowy powstaje zawsze z gktodermy i związany jest z układem nerwowym. Przystosowany jest do współdziałania w odbieraniu określonych bodźców. Typowymi przykładami tego rodzaju tkanek są nabłonki węchowe, np. wyściełający niewielki fragment jamy nosowej u człowieka (tzw. część węchową o powierzchni ok. 5 cm¹), następnie nabłonek ucha wewnętrznego (zmysł równowagi i słuchu) bądź elementy nabłonków tzw. kubków smakowych. Komórki nabłonka zmysłowego stanowią tutaj zrąb dla właściwych komórek zmysłowych, będących komórkami nerwowymi i przekształcających odebrane bodźce w impulsy nerwowe.

4.4.2. Tkanka łączna

Wszystkie tkanki łączne powstają zmezenchvmv (która pochodzi z mezodermy) i praktycznie we wszystkich stwierdzić można trzy elementy budulcowe! komórki, substancje podstawowa i włókna. Włókna wraz z substancją podstawową są wytworem komórek i obejmowane bywają razem nazwą substancji międzykomórkowej. Wyróżniamy trzy rodzaje włókien: kolagenowe czyli kleiodainefźbudowane z białka zwanego kolagenem, które po potraktowaniu gorącą wodą przekształca się w rozpuszczalna żelatynę). spneźystefz białka elastvnvł i retikulinowc czyli srebrochłonne (z białka retikuliny).

Dziś wiemy, że włókna retikulinowc są jednym z rodzajów włókien kolagenowych; tym niemniej część histologów wyróżnia je jako oddzielne, ze względu na różnice w budowie. Obecnie wyróżniamy około 15 typów kolagenu. Włókna retikulinowc zbudowane są z kolagenu III typu (czyli retikuliny). który barwi się solami srebra (stąd nazwa: srebrochłonne) i metodą PAS. Najpospolitszym kolagenem jest kolagen typu I, tworzący grube włókna, obecne w tkance łącznej właściwej, w chrząstce włóknistej, kości, zębinie i cemencie zęba. Kolagen typu II występuje w chrząstce szklistej i sprężystej.

Substancja podstawowa tkanki łącznej ma charakter żelu i zbudowana jest przede wszystkim z glikozaminoglikanów, proteoglikanów i glikoprotein. Glikozaminoglikany to długie, ujemnie naładowane cząsteczki utworzone z disacharydów. Jednym z disacharydów jest N-acetyloglukozamina lub N-acetylogalaktozamina: drugi to pochodna kwasu uranowego. Najpospolitszym glikozaminoglikanem jest kwas hialuronowy. Łączy się on często z proteoglikanami, np. z agrekanem. Glikoproteiny natomiast (np. laminina, entaktyna) posiadają zdolność łączenia komórek z substancją międzykomórkową.

O rodzaju tkanki łącznej decyduje skład istoty podstawowej oraz rodzaje komórek i włókien w niej występujących. Tkanki łączne dzielimy na: I. właściwe. 2. oporowe oraz 3. krew > limfę-

4.4.2.1. Tkanki łączne właściwe

Występują one we wszystkich miejscach ustroju.

Do najprostszych należy tkanka galaretowata (ryc. 4-25), w której komórki fibroblasty wytwarzają substancję podstawową i pojedyncze włókna kolagenowe. Tkanka ta w rozwoju zarodkowym pojawia się najwcześniej spośród wszystkich tkanek łącznych, potem zaś zanika i u człowieka dorosłego buduje np. miazgę zęba. Tkanka siateczkowa (ryc. 4-2SB) stanowi zrąb narządów, przez które przepływają krew i limfa. Nie ma w niej istoty podstawowej, zaś komórki siateczki - nazwane tak, ponieważ wypustkami łączą się w sieć — rozpościerają się

Ryc. 4-25. Tkanka łączna (obrazy mikroskopowe):

A - galaretowata dojrzała; B - Malce/kowala.

C - tłuszczowa;    D - włóknista wiotka;

B - de/yilo sprężysta:    F - kostna (fragment psteonu).

Waiut/nc oslcocyty, połączone wypustkami - poprzez blaszki ----B----ew.uitein kanału osieonu (JD).