DSCN6160 (Kopiowanie)

I

4 StnĄtum mikroskopowi/ organizmów śywyćfi: komórki i Ikanki ł 143

I

4 StnĄtum mikroskopowi/ organizmów śywyćfi: komórki i Ikanki ł 143

1

y/i

■

W (ym czasie, gdy pary ccntriol wędrują ku biegunom komórki, zanika błona jądrowa i wyodrębniają się chromosomy. Są one krótkie i grube (rys. 3 na ryc. 4-20) i można wyraźnie zauważyć ich podwójną strukturę - obie chromatydy.

W komórkach roślinnych, w których centriole nie występują, nie obserwuje się astrosfery. natomiast wizeciono kariokinctycznc powstaje.

Metafaza. W metafazie chromosomy układają się w tzw. płaszczyźnie równikowej, a więc prostopadle do włókien wrzeciona kariokinetycznego (rys. 4b, ryc. 4-20). Obserwowane od strony którejś z cenłrioli ułożone są w twór przypominający kształtem gwiazdę (rys. 4a. ryc. 4-20). Każdy z chromosomów rozdziela się od środka na dwie chromatydy - centralne części chromatyd (tzw. centromcryi odpychają się, podczas gdy brzegi pozostająjeszczc złączone. Do podzielenia ccntromeru dochodzi jednocześnie we wszystkich chromosomach.

Anafaza. Chromatydy - zwane już od tej chwili chromosomami potomnymi, rozchodzą się ku przeciwległym biegunom komórki (rys. 5, ryc. 4-20). Dokładny mechanizm powodujący ruch chromosomów ku biegunom jest właściwie nieznany. Najpowszechniej przypuszcza się. że chromosomy pociągane są przez skracające się włókienka wrzeciona kariokinetycznego. Jednym z dowodów kurczliwości włókienck jest obecność w nich - obok wspomnianej już tubuliny dwóch białek: miozyny i aktyny. Białka te w bardzo dużych ilościach występują w mięśniach i powodują ich skurcz. Według innej teorii włókienka wrzeciona odgrywają jedynie rolę „szlaku” w wędrówce chromosomów ku biegunom, zaś siłą poruszającą chromosomy byłoby ich wzajemne odpychanie. Substancja zawarta pomiędzy siostrzanymi chromatydami, absorbując wodę. odpychałaby chromatydy od siebie. Nie jest wykluczone, że w ruchu chromosomów biorą udział obydwa zjawiska.

Pomiędzy oddalającymi się grupami chromatyd pozostają naprężone białkowe nitki, tworzące tzw. włókienka miedzystrefowc.

Telofaza. Osiągnięcie biegunów komórki przez chromosomy oznacza początek telofazy. Rozpoczyna się wówczas proces rekonstrukcji jądra, przebiegający w odwrotnej kolejności niż profazo. Chromosomy wydłużają się, zakręcają i łączą w nici chromatynowe (rys. 6 na ryc. 4-20). Odtwarza się błona jądrowa (rys. 7 na ryc. 4-20). W końcowym okresie telofazy na matrycy organizatora jąderkowego wytworzone zostaje jąderko.

W momencie odtworzenia błony jądrowej kończy się kariokincza. a zaczyna podział cytoplazmy czyli cytokineza

W komórkach zwierzęcych jej początek sygnalizują aktywne ruchy na powierzchni komórki i w cytoplazmie, przypominające musowanie. Być może są one odbiciem aktywności szybko rosnącej błony komórkowej. Komórka wydłuża się. a w jej płaszczyźnie równikowej powstaje przewężenie, które stopniowo pogłębia się i dzieli cytoplazmę na połowy. W ten sposób powstają dwie komórki potomne, każda o jednym jądrze.

Natomiast w komórce roślinnej po zakończeniu telofazy aparat Golgiego przemieszcza się w płaszczyznę równikową komórki i rozpoczyna się wydzielanie wlókicnek celulozy Gromadzące się włókienka i worzą blaszkę środkowa (ryc. 4-21), rozbudowującą się od centrum ku brzegom komórk i Proces podziału kończy się całkowitym rozdzieleniem dwóch komórek przeznowo powstałą ścianę komórkową.

Kyt 4 - 21. CytokinczH * komórce fuAlinnej I • luffiiot tełofozy

%•    Mań*! Hodkowcj:

i ■ mt4tiriewle komórek potomnych P»żt« łoiw PMnwtt z hbwkt tmdktmąi (M»