DSCN6259 (Kopiowanie)

’8o cel •lany'

a;

^PnyatW

Praedkny46,^

'•kacjęisWiyw

‘weposzca^

eden ze spowk, iw. Jednał wart ymać.

e rozwoju

Klatkowej infoS ićjakom®®⁰ sobem w>d»*^r ieć odmie*!*'

ewwynDaał®' Mówimy*** y osobniki pi * va wy»*^

c«* 9

ienmko^

aendr

[jjdź nicznplodnicniu składanego jaja. Z niczapłodnionych <partenogcnctycznych) jaj rozwijają się trutnie czyli samce. Natomiast z zapłodnionych samiec: robotnice i królowe (o tym. czy rozwinie sic piłowa, czy też robotnica, decydują czynniki środowiska).

Niektóre gatunki mszyc wytwarzają całe pokolenia rozwijające się z jaj niczapłodnionych. Wiosną, gdy już jest pod dostatkiem pokarmu, z zimujących jaj wylęgają się wyłącznic samice „założycielki”.

\y uszkadzanych przez siebie roślinach składają one jaja. z których następnie wylęgają się nowe pokolenia samic - aż do jesieni. Gdy zbliża się trudny do przetrwania okres zimowy, obok tych pozbawionych skrzydeł samic pojawiają się samice większe, uskrzydlone; przelatują one do sąsiednich okolic i składają dwa rodzaje jaj: duże i małe. Z dużych jaj wylęgają się samice, z małych samce: osobniki męskie i żeńskie kopulują, po czym samica składa jaja tzw. zimowe, o diploidalncj liczbie chromosomów (jaja takie mają większe szanse na przetrwanie trudnych warunków).

Podobnie przebiega rozwój rozwielitek (Daphnia)-. w dogodnej dla siebie porze roku samice rodzą wyłącznic samice, dając wiele kolejnych pokoleń dzieworodnych. Potem następuje okres, gdy rodzą się samce, a samice wytwarzają inny rodzaj jaj, tzw. spoczynkowe, wymagające zapłodnienia. Zapłodnione jaja spoczynkowe otaczają się osłonką i mogą przetrwać niesprzyjające warunki.

W laboratorium można wywołać sztuczną partenogenezę. np. działając na niezapłodnione komórki jajowe czynnikami chemicznymi lub fizycznymi (nakłuwanie, wstrząsanie). Powstające tą drogą osobniki są słabsze i często niezdolne do przeżycia całego cyklu rozwojowego, zwłaszcza wówczas, gdy są haploidalne.

Powiodły się eksperymenty z usunięciem z komórki jajowej jądra niczapłodnionego (haploidalnego) i zastąpieniem go przez jądro diploidalne. pochodzące z innych komórek dorosłego organizmu (np. komórek krwi). Rozwijający się zarodek wykazywał wszystkie cechy dziedziczne oiganizmu. z którego pochodziło jądro komórkowe. Te doświadczenia uważa się za otwierające drogę dla inżynierii genetycznej.

W lipcu 1996 roku przyszła na świat Doiły - owca, która powstała w wyniku sztucznej partenogenezy (klonowania). Proces klonowania przeprowadził zespół szkockich naukowców z Instytutu Roślin, kierowany przez lana Wilmuta.

Wprawdzie klonowanie ssaków wprowadzono już znaczniej wcześniej (te techniki stosuje się nawet rutynowo w rozmnażaniu zwierząt gospodarskich, jako dające 10% obniżkę kosztów hodowli), jednak „wyprodukowane” przed Doiły ssaki powstawały w ten sposób, że do komórki jajowej przyszłej matki wszczepiano jądro komórkowe z komórek zarodkowych. Natomiast Doiły jest pierwszą owcą, która powstała z dwóch komórek dorosłych: dp owocytu (czyli komórki jajowej), z którego usunięto jądro komórkowe, wprowadzono inne jądro: z komórki gruczołu mlekowego owcy innej rasy, będącej w trzecim trymestrze ciąży. Ponieważ uprzednio-drogą hodowli komórkowej -otrzymano wiele komórek jajowych i komórek gruczołu mlekowego, udało się uzyskać 277 zygot, z których przeżyło 29 zarodków. Zarodki te wszczepiono do macic owiec, spośród których tylko jedna donosiła ciążę. I tak powstała Polly (jej imię pochodzi od imienia słynnej piosenkarki Doiły Parton).

Obecnie drogą partenogenezy otrzymano osobniki różnych gatunków zwierząt (np. koty); Podano też informacje o sklonowaniu człowieka, jednak że względu na osobowość naukowca, który teka informacje podał, większość badaczy nie daje temu stwierdzeniu wiary. Natomiast w roku 2004 •klonowano 32 embriony ludzkie do etapu 64 komórek; z jednego z nich wyprowadzono komórki macierzyste.

kł3. Przemiana pokoleń

W przedstawionych oczypadkach partenogenezy. np. u mszyc albo rozwielitek, obserwowaliśmy BCtanianę pokoleń: niek pokolenia rozmnażały się płciowo (tzn. dochodziło do zapłodnienia komórek jajowych), inne    łrtenogenetycznie. Przemiana pokoleń ma miejsce zarówno u z\v ierząt.

fok • u icdnokomórkowcó’ *raz roślin.