DSCN6260 (Kopiowanie)

U zwierząt jej typową formą jest tzw. metogeneza (gr.: meta - po. genesis pochodzenie). Polega ona na tym. że w cyklu życiowym rytmicznie następują po sobie pokolenia płciowe i pokolenia bezpłciowe (rozmnażające się na przykład przez podział albo pączkowanie).

Drugą główną formą przemiany pokoleń jest u zwierząt hclcroconia (gr.: heteros - różny, sonę - ród). W tym przypadku jedno pokolenie jest pokoleniem płciowym i składa się z samic i samców, natomiast drugie pokolenie rozmnaża się partenogenetycznic. Przykładem heterogonii jest omówiony w poprzednim rozdziale rozwój rozwielitek i mszyc. Hcterogonię obserwujemy często u pasożytów, np. pasożytującej nieraz u człowieka motylicy wątrobowej (Fasciola hepatica) albo tasiemca bąblowca (.Echinococcus gramtlosus).

Przykładem przemiany pokoleń u organ izmów jednokomórkowych może być cykl życiowy zawlotni (iChlamydomonas) - ryc. 6-9. U zielenicy tej, podobnie jak u wielu innych organizmów jednokomórkowych, a także u roślin, występują na zmianę pokolenia powstające na drodze bezpłciowej i na drodze

zygota (2n) fzygospora*

(2n)

MEjozą

procesu płciowego. W procesie płciowym przez połączenie się dwóch gamet powstaje zygota o diploidalnym garniturze chromosomów. Osobnik powstający z zygoty i również posiadający diploidalną liczbę zapłodnienie    chromosomów w przypadku jednokomór-

/ ^R°^ciowe^<,E kowców nazywany jest diplontem, zaś

(D

------ Ryc. 6-9. Cykl życiowy zaw lotni (Chlamydomonas). W nawiasach

podano garnitur chromosomalny: n - haploidalny, 2n - diploidalny; w cyklu życiowym zawłotni przeważa zatem haplofaza. Rozmnażanie płciowe sposobem izogamii (przy czym dwie gamety pochodzące od tego samego osobnika nie łączą się) (JDj

w przypadku roślin - sporolilem. Jeżeli taki diploidalny osobnik wytworzy komórki drogą podziału mejo-tycznego, komórki te posiadać będą haploidalną liczbę chromosomów. W przypadku jednokomórkowców osobniki o hapioidalnej liczbie chromosomów nazywamy haplontami. U wielu gatunków roślin mejoza prowadzi do powstania zarodników, które rozrastają się w haploidalne pokolenia zwane gameto-fitem. Gamctofit wytwarza gamety: w rodniach gamety żeńskie, natomiast plemniki w plemn jachtu roślin nasiennych funkcję plctnni pełniłagiewka pyłkowa).

6.3. Podstawowe pojęcia genetyczne

Poszczególne organizmy różnią się między sobą pewnymi cechami. I tak np. barwa sierści u lisa może być ruda, srebrzysta, czarna, szara bądź biała. Tymczasem lisy o różnej maści mogą krzyżować się ze sobą, dając płodne potomstwo. Stanowią zatem jeden gatunek, a omawianą cechę: barwę sierści przekazują dziedzicznie.

Lecz poza tym poszczególne lisy różnią się również wielkością, długością włosa, długością ogona, kolorem oczu, sprawnością mięśni i węchu i całym szeregiem innych cech.

Zespół cech danego osobnika określa się mianem fenotypu

Poszczególne więc organizmy danego gatunku różnią się fenotypowo od pozostałych.

Cechy dziedziczone zostają przekazane potomstwu: zawarte są w gametach, konkretnie zaś w chromosomach. W każdym chromosomie znajduje się zatem wiele czynników dziedziczności czyli genów. (Termin „gen”, oznaczający podstawową jednostkę dziedziczności, wprowadził Joh.in.sen w 1909 r.) Każdy gen różni się od pozostałych i warunkuje dziedziczenie jednej cechy (dziś w teiny, że gen warunkować może więcej niż jedną cechę) organizmu.