DSCN6254 (Kopiowanie)

Gamety uczestniczące w procesie płciowym posiadają tzw. haploidalną (pojedynczą) liczbę chromosomów. Zygota natomiast zawiera podwójną (diploidalną) liczbą chromosomów, którą tworzą chromosomy pochodzące od obydwu gamet. Z podziałów mitotycznych zygoty - drogą jej wzrostu i różnicowania - rozwija się cały organizm.

Komórki o haploidalncj liczbie chromosomów powstają w drodze podziałów mcjotycznych (por. rozdz. 4.3.3).

A zatem

Ki

u podłoża zjawisk rozmnażania płciowego odnajdujemy proces podziału mcjotycznego komórek, prowadzący do wytwarzania gamet.

m

Y/

Ryc. 6-4 przedstawia trzy najczęściej spotykane rodzaje rozmnażania płciowego. Jeżeli gamety sąjednakowc pod względem morfologicznym, wówczas proces płciowy nosi nazwę izogamii. Izogamia

ma miejsce np. u zawłotni. Gdy gamety różnią się wielkością, proces ich połączenia dla powstania

zachodzi wówczas, gdy gameta żeńska jest duża i pozbawiona wici (nazywamy ją wówczas komórka iaiował. zaś gameta męska - plemnik -jest mała, opatrzona wicią i ruchliwa. Zarówno w procesie anizogamii, jak i oogamii gamety męska i żeńska są różne: są to tzw. heterogamety.

Wszystkie trzy rodzaje rozmnażania płciowego (opisane powyżej) spotykamy dziś w przyrodzie. Spośród nich najstarszym sposobem jest zapewne izogamia. Pozostałe powstały w następstwie działania doboru naturalnego: np. duża i zawierająca znaczną ilość substancji zapasowych komórka jajowa może zapewnić powstałej z niej zygocie zapas energii niezbędnej do przeżycia najbardziej krytycznego okresu: pierwszych podziałów mitotycznych.

eamMy

<r

izogamety

Ą

anizogamety

plemnik

ZAPŁODNIENIE

w

IZOGAMIA

AN IZOGAMIA

o-

komórka Jajowa $

OOGAMIA

Q.

Ryc. 6-4. Klasyfikacja rozmnażania płciowego w zależności od budowy gamety (JD).

Narząd produkujący plemniki w odniesieniu do świata roślinnego nazywamy płemnia. zaś u zwierząt określamy go jako męski gruczoł płciowy (jadro). Natomiast komórki jajowe powstają u roślin w organach noszących nazwę rodni, u zwierząt zaś produkowane są przez jajniki (żeńskie gruczoły płciowe).

W naukach przyrodniczych przyjęto określać męskie narządy płciowe symbolem graficznym ć natomiast żeńskie - symbolem ?.

W licznych przypadkach gamety męskie i żeńskie produkowane są w organizmie tego samego osobnika. Organizm taki określany jest mianem oboinaka lub hermafrodyty (ten ostatni wyraz utworzono od nazw greckich bożków: Hermesa ■ boga kupców, niewątpliwie męskiego i Afrodyty bogini miłości, będącej uosobieniem wdzięków kobiecych).

Zjawisko hermafrodytyzmu występuje zarówno u zwierząt, jak i u roślin. Obojnakami są liczna pasożyty (np. tasiemce), niektóre gatunki stułbi, pierścienic (dżdżownice), ślimaków (winniczek), ryb oraz większość roślin kwiatowych. Przeważnie jednak w tych wypadkach dwa osobniki bi«4 udział w tworzeniu zygoty: plemnik jednego osobniku zapładma komórkę jajową drugiego i odwtuaae

A

fft^c