DSCN6287 (Kopiowanie)

i

i

6A«XY </ ^Kyc' ¹¹ tiynnndroniorfizm no przykładzie muszki owocowej (Orowphlla

nwlanoyiaster). U góry przedstawiono garnitur chromosomalny zygoty (/) samu y (po lewej) oraz samca (po prawej). Przez podział zygoty samicy powstają dwa

f)    blastomcry (2b). / których prawy .zgubił** jeden chromosom X. W wyniku dalszych

₉ 6A*XX .

samicy, prawa samca); barwa oczu jest cechą sprzężoną z chromosomem X (wg Gajewskiego, zmienione, il)).

Ryc. 6-32. Gynandromorficzny okaz perłowca malinowca (Argynnis paphia /-.): lewo połowa żeńska, prawa męska $ (JD).

Chromosomy płci występują u roślin rozdziclnopłciowych, natomiast nic stwierdza się ich u organizmów hcrmafrodytycznych, a więc u takich, u których męskie i żeńskie narządy rozrodcze występują u tego samego osobnika.

U roślin wykazujących przemianę pokoleń płeć ujawnia się w gametoficic a więc pokoleniu haploidalnym (na przykład gamctoflty męskie niektórych wątrobowców mają chromosom Y. /as żeńskie - chromosom X).

Natomiast w przypadku jednokomórkowców, grzybów i bakterii sprawa determinacji płci jest bardziej skomplikowana i trudniejsza do rozstrzygnięcia, ponieważ ten sam osobnik może być męski w stosunku do jednego osobnika tego samego gatunku, a żeński w stosunku do innego osobnika.

6.14.1. Cechy sprzężone z płcią

Skoro gen jest fragmentem chromosomu, mówimy, że geny są sprzężone z chromosomami. Wszystkie geny występujące w danym chromosomie stanowią tzw. grupę sprzężeń. CJrupy sprzężeń zawsze wędrują do tej komórki, do której wędruje dany chromosom, a /ulem ulec zmianom mogą tylko wówczas, gdy chromosom zostanie uszkodzony, np. rozerwany działaniem ultradźwięk«>w i jego fragment ulegnie przemieszczeniu do innego chromosomu zjawisko takie nazywamy tfansfofaęjg

C jeny zawarte w grupie sprzężeń nic dziedziczą się zgodnie / drugim prawem Mendla to znaczy mc ulegają segregacji. Zawsze dziedziczą się razem, bo przecież występują w jednym chromosomie (Mendel dlatego mógł sformułować swoje prawo segregacji cech. ponieważ badał cechy, których 0eay znajdują się w różnych rodzajach chromosomów.)

W chromosomie Y u człowieka mieszczą się geny warunkujące męskość, są one zatem sprzężone z chromosomem Y

Natomiast w chromosomie X znaleziono ponad 90 loci różnych genów (spośród nich wtęhszuac hi geny niezbędne do życia; dlatego też komórka pozbawiona całkowicie chromosomu X nie jest * Maur przeżyć). Cechy warunkowane przez geny zawarte w chromosomie X saccchanu ponieważ ich dziedziczenie jest sprzężone z d/»cd/jc/ciiiem płci.