DSCN6394 (Kopiowanie)

y_/j5, A. Gałązka (po lewej) i krótkopęd ioo prawej) sosny zwyczajnej <Pinus ,/w«//wy B. Szyszka i krófkopęd chronionej

limby    ^l'^{mhra) (it,)}

posunięta redukcja gametofitu. zaś zalążki posiadają dwie osłonki. U niektórych gatunków kwiaty,, obupłciowc. a liście wykazują pierzaste unerwienie. Wszystkie współczesne gatunki gniotowcfe klasyfikujemy w trzech rodzajach: Gnetum. Ephedra i Welwitschia. Rodzaj gnisl (Gnetum) obejmuje ok. 40 gatunków tropikalnych drzew i krzewów rosnących w A fryce. Ameryce Południowej i południowo-wschodniej Azji: mają one naprzeciwległe liście o szerokich blaszkach i okrywę kwiatową (która jedni nic osłania w pełni zalążków). Rodzaj przęśl (Ephedra) liczy ponad 30 gatunków żyjących napustynact krzewów. Spośród nich przęśl ostra (Ephedra distachya), występująca od Chin po Europę Środkową jest często hodowana ze względu na właściwości lecznicze: zawarte w niej alkaloidy (spośród któryd najważniejszym jest efedryna) powodują rozkurcz mięśniówki oskrzeli, co wykorzystuje się w leczeniu astmy oskrzelowej. Do rodzaju welwiczia (Welwitsehia) należy tylko jeden gatunek: Welwihdua mirabilis. występująca na pustyni Namib w Afryce Południowej. Jest to drzewo, rosnące głównie, pod ziemią. Bardzo długi, palowy korzeń welwiczji sięga po wodę do najgłębiej położonych warstw gleby. Pień jest krótki, zgrubiały (co chroni roślinę przed wyrwaniem przez pustynne wiatry) i przysypany I w większej swej części piaskiem, wyrastają zeń natomiast dwa skórzaste. długie, stale rosnące liście. Posiadają one aparaty szparkowe zamknięte w dzień, zaś otwierające się nocą (co najprawdopodbMą umożliwia wchłanianie pary wodnej w okresach bez opadów). Wiek najstarszych żyjących dziś welwiczji ocenia się na ok. 2000 lat.

Szpilkowe czyli Iglaste (Coniferopsida, Pinopsida) są dziś dominującą grupą nagonasiennyck Pochodzą zapewne od kordaitów. Większość gatunków stanowią drzewa (np. sosna, jodła, świert, modrzew, araukaria, cedr, sekwoja, żywotnik olbrzymi), choć pospolite są także iglaste krzewy(ąi. jałowiec, żywotnik). Iglaste mają olbrzymie znaczenie gospodarcze: ponad 70% drewna używanego do budowy, do wyrobu papieru, produkcji mebli i wielu artykułów przemysłowych to surowiec pozyskiwany z roślin tej klasy. Z żywic (np. sosny) uzyskuje się cenny substrat do produfayi terpentyny, smarów, smoły i szeregu leków. Szyszkojagody jałowca używane są w produkcji artykułów spożywczych (a także jako lek), zaś nasiona niektórych szpilkowych uważane są za cenny przysmak (np. “orzeszki” piniowe). Iglaste występują zarówno w lasach tropikalnych, jak i w pozostałych strefach klimatycznych, zdecydowanie dominują jednak w klimacie chłodnym: najpotężniejsze bs; półkuli północnej - tajgi: syberyjska i kanadyjska, w przeważającym stopniu utworzone są przez drzewa szpilkowe.

Liczne gatunki roślin tej klasy mają wielkie znaczenie w medycynie. Sosna zwyczajna (Pinus siheslris) jest jednym z najpospolitszych drzew w Polsce. Jest jednopienna (ten sam osobnik wytwarza szyszki męski*¹ żeńskie - ryc. 7-63,7-65). W medycynie mają zastosowani* zarówno igły i pączki sosny (zawierają olejki lotne, glówwr Pincn. o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym) jak też wytwarzana przez drzewo żywica (olejd terpentynowy, rozgrzewający i łagodzący bole Wydzielane w sposób naturalny olejki lotne sosny ifruhfl uspokajająco i przeciwzapalnie, dlatego też przebywam* w lasach sosnowych jest szczególnie polecane w lec/w>^B sanatoryjnym. Podobne substancje, lecz silniej dzintał*’ wytwarza i wydziela kosodrzewina (Pinus mng»' rozłożysty krzew żyjący w górach i objęty echa gatunkową. Jałowieć pospolity 0i_niperus krzew pospolity na nizinach, jest dwupienny i w.'¹* jg fioletowoczame szvszkolauodv. które dojiwwąją'^{1 ffA}'

(U)¹

fijiao!

i&Ą

runjó

Cńj km.a» Ofyj