DSCN6388 (Kopiowanie)

Po wykształceniu pędów z kłosami zarodnionośnymi, powstają następnie pędy zielone (ryc. 7-60), utrzymujące się aż do jesieni.

Skrzyp polny (Ęąuisetum arvense) (ryc. 7-60) jest w Polsce bardzo pospolity; zarasta pola jako chwast, lecz jest zarazem dla rolników ważna roślina wskaźnikowa: rośnie mianowicie na glebach kwaśnych, a więc pojawienie się skrzypów w uprawie stanowi świadectwo zakwaszenia gleby. Spośród wszystkich paprotników skrzyp polny iest najcenniejsza roślina lecznicza- Jego ziele zawiera szereg czynnych związków farmakologicznych, jak np. flawonoidy (ekwizetryna) i saponiny, przede wszystkim jednak bardzo ważne sole mineralne: łatwo rozpuszczalną w wodzie krzemionkę i azotu potasowy. Solc azotowe potasu mają - w połączeniu z innymi składnikami ziela - korzystny wpływ na mięsień serca. Natomiast krzemionka po rozpuszczeniu w wodzie uaktywnia szereg enzymów, przyspieszając procesy gojenia i zabliźniania ran. zrastania złamanych kości, a także wydala są z moczem, pełniąc w nim rolę ochronnego koloidu, zapobiegającego tworzeniu kamieni nerkowych i zabezpieczającego przed zakażeniem. Dlatego też ziele skrzypu jest nieocenionym lekiem w terapii kamicy moczowej i zakażeń dróg moczowych.

W rolnictwie niepożądanymi składnikami łąk są: skrzyp błotny (E. palustre) i skrzyp bagienny {E. limoswn), rosnące na mokradłach i torfowiskach. Zawarte w nich alkaloidy (głównie ekwizetyna) są trujące dla krów i owiec, i nadają mleku czerwoną barwę oraz nieprzyjemny smak.

Śródleśne bagniska i stawy porasta w niektórych rejonach Polski rosnący do wysokości 120 cm skrzyp olbrzymi (E. maximum - ryc. 7-60), objęty ochroną ze względu na rzadkość występowania

7.4.5.3.4. Klasa: Psyloty (Psilotopsida)

Rośliny tej klasy stanowią problem dla systematyków, ponieważ mają wiele cech wspólnych z psylotitami (do których zresztą do niedawna były zaliczane), zarazem zaś nie rozstrzygnięto do lej pory, czy ich wzniesiona część stanowi łodygę, czy złożone liście (jak u paproci). Są to rośliny jednakozarodn ikowe. Znamy około 10 gatunków psylotów, usystematyzowanych w dwóch rodzajach Rodzaj Psilotum (ryc. 2-15) zawiera dwa gatunki, żyjące w subtropikalnej strefie Ameryki Północną Stanowią one obiekt zainteresowania, ponieważ są wyjątkiem wśród paprotników: nie tylko sporofity. ale również gametofity tych roślin posiadają tkanki przewodzące (u starszych okazów gametofuó* występuje protostela - porównaj ryc. 7-56). Poza tym gametofity żyją pod ziemią i są wieloletnie.

Rodzaj Tmesipteres obejmuje małe, żyjące na drzewach ( a więc tzw. epifityi rośliny Australii. Nowej Zelandii i południowo wschodniej Azji.

7.4.5.3.S. Klasa: Paprocie (Polypodiopsida, Pteropsida)

Paprocie stanowią współcześnie największą (bo liczącą ponad 9000 gatunków) i najbardziej zróżnicowaną klasę paprotników: od najmniejszych, kilkucentymetrowych roślin wodnych aż po potężne, dorastające 16 metrów paprocie drzewiaste (ryc. 7-61).

Większość gatunków paproci ma duże, zielone liście, w młodości (np. wczesną wiosną) zwinie* w kształt pastorału. Na ich spodnich stronach - jak np. u paprotki pospolitej (ryc. 7-61) ijęzycaub zwyczajnego (ryc. 7-62) - mieszczą się zarodnie, zazwyczaj zebrane w kupki i niekiedy okryte zawijlł U niektórych gatunków, jak np. u pióropusznika strusiego (ryc. 7-62) liście zarodnionośne (sporotik¹ są odmienne od liści asymilacyjnych czyli płonnych (trofofilów). Trofofile pióropusznika są dług* (do 160 cm) i zielone; sporofile są krótsze, zwinięte, sztywne i mają barwę ciemnobrązową.

|*o opuszczeniu zarodni, zarodniki w sprzyjających warunkach kiełkują, wytwarzając zick*>.' gametofit. Przed rosie paproci jest małe (5-6 mm średnicy), spłaszczone, sercowatcgo ksztah*¹-wytwarza chwytniki (ryzoidy), którymi czerpie z gleby wodę i sole mineralne. Na dolnej suon* gameto fi tu wytwarzane są rodnie i plemnie. Do zapłodnienia wymagana jest obecność »‘d'