DSCN6445 (Kopiowanie)

pokarmowe (m. in. witaminy i mikroelementy); u osób uczulonych wywołują ostre reakcje alerpOK przejawiające się silnymi bólami brzucha, biegunkami, upośledzeniem trawienia i wchłaniam³ pokarmów. Przy liczebnej inwazji (wiele glist u jednego osobnika) może dochodzić do niedrożności jelit (zaczopowanie jelita przez kłębowisko glist); jest to sytuacja groźna dla życia i wymip natychmiastowej interwencji chirurgicznej.

Najpospolitszym w Polsce pasożytem jest owsik lEnterobius wrmicularis). wywołującymi (oxvuriasLi). W niektórych regionach Polski zarażonych jest nim 80% dzieci i ponad 50% dorosły* Owsiki (ryc. 7-97) są niezbyt duże (samica osiąga 1,4 mm długości, samiec jest znacznie mii*)''? i pasożytują w jelicie grubym, zwłaszcza w prostnicy. Jaja owsika również wymagają tk*** dalszego rozwoju. Dlatego też samice po zapłodnieniu wędrują w błonie śluzowej jelita >y odbytu i tam składają jaja, przylepiając je do skóry lub błony śluzowej cala żywicela. ZiU

I j2    Biologia - KpetyioriUMaia lumujumun nu uuwmie

i dwoma zwojami mózgowymi. Narządy zmysłów stanowią brodawki i szczecinki czucia^ a u niektórych wolno żyjących gatunków także prymitywne oczy. llklad pokarmowy zaczyna jj, otworem gębowym, a kończy otworem odbytowym; wyróżnić możemy w nim trzy odcinki: jelito przednie, środkowe i tylne. Układ wydałniczy zbudowany jest z dwóch długich komórek, tworzący dwa kanały po bokach, a łączących się z przodu ciała.

Nicienie są rozdzielnoplclowe, zaznacza się u nich bardzo wyraźnie dymorfizm płciowy; oznacza to, że samica wyraźnie różni się od samca: jest zwykle znacznie większa. Układ rozrodczy jest parzysty lub nieparzysty, u samca składa się z nieparzystego jądra i nasieniowodu zakończonego kanałem wytryskowym uchodzącym do kloaki. U samic parzyste jajniki przechodzą w jajowody, t z kolei w macice, połączone w pojedynczą pochwę.

Układu oddechowego i krwionośnego nicienie nie posiadają.

Większość nicieni stanowią gatunki wolnożyjące w wodzie lub glebie; są one wszystkożeme. Znaczna jednak liczba (oblicza się ją na ponad 10 000) gatunków to pasożyty roślin lub zwierząt. Formą pasożytniczą może być larwa, osobnik dojrzały, lub też obie te postacie rozwojowe.

Stosunkowo dużymi wymiarami charakteryzują się pasożytnicze nicienie z rodzaju glista (Ascaris), Do największych należą: glista świńska (Ascaris suum), glista końska (Parascaris equorum), glista bydlęca (Ascaris vitulonim) i glista ludzka.

Glista ludzka (Ascaris lumbrieoides) (ryc. 7-96) jest jednym z pospolitszych pasożytów, bytujących w jelicie cienkim człowieka. Samice osiągają długość 20 - 40 cm i średnicę ok. 6 ram, samce są mniejsze (14 - 25 cm długości). Po kopulacji samica składa dziennie ok. 200 000 jaj, które wydalane są wraz z kałem. Ich początkowy rozwój musi przebiegać w obecności tlenu, a więc poza organizmem, przez 2 - 5 tygodni; po tym okresie w jaju znajduje dość dobrze rozwinięty zarodek i jajo takie - zwane inwazyjny m - może spowodować zarażenie żywiciela, jeżeli dostanie się do jego przewodu pokarmowego. Zarażenie następuję zwykle za pośrednictwem niedomytych nk lub pp.kaimu, na który jaja przyniesione zostały przez muchy. Zarażenie glista określamy mianem glistnicy (askanozyt.

Z jaj wylęgają się osobniki młodociane (czasem niesłusznie zwane larwami - a przecież rozwój glisty ludzkiej przebiega bez przeobrażenia), które przebijają się przez ściankę jelita do naczyń krwionośnych i z krwią wędrują przez wątrobę, serce, do pluć. Tu - w warunkach doskonałego dostępu do tlenu - rozwijają się i rosną do długości ok. 2 mm. Są wówczas zbyt duże, by trafić z powrotem do krwi, a zatem wędrują przez oskrzela, tchawicę, krtań do gardła i zostają połknięte Pobyt i wędrówka glist w układzie oddechowym może wiązać się z dość poważnymi następstwami: u osób uczulonych na antygeny glisty dochodzi do reakcji alergicznych, na przykład pod postacią astmy oskrzelowej (skurcze oskrzeli przejawiające się atakami silnej duszności). Po połknięcia glisty trafiają do jelita i tam w ciągu około 70 dni osiągają dojrzałość płciową. Glisty bytujące w przewodzie pokarmowym człowieka powodują zubożenie organizmu w ważne składniki

aśujwlaści'

UModpot

ffckdotiadf

rfpaypadbic

fgwyjeed fatitiićyd •‘iahiuiy bytuj! '¹nyrabditop

%npowier

jtó&ibdfliei

^ftmslelęgę *■*>10 mm

ropm

%skac