skanuj0104 (13)

I ' Typ c/lowickn saniorcnlizująccgo iy <i

*,!•; /aifjv.no co do wymaganej rozległości In ly/ontów osób działających w ich ramach, jak tez przypuszczalnie co do innych y.-.uich kordatów. Leon 11. Wnrshay przeprowadził badania empiryczne nad uwarunkowaniami kształtowania się omawianego tą pii. Stwierdza on również, że dla lepszego _?/;u/umienia związku między „rozległością liuiyzontów" niektórych ludzi a zmianą społeczną i kulturową potrzebne jest przebadanie tych uwarunkowań 4 sytuacji, w których ludzie ci zaczynają uczestniczyć, jakkolwiek krótkotrwale i nic bez obaw i psychicznych oporów, w formalnych układach wl.ulz.y. (M.P.)

I iieiatura:

Waiiliuy 1..IL, 1962, Drcadlh of Pcrspeclive (w:j Humań Ilehavior and Social Proccsscs,

A M. Kuse (cel.). I lougliton Mifllin, Duston. W.irihay L.ll., 196-1, Drcadtli of Perspeciive and Social Changc [w:] G.K. Zollschan, W. Ilirsch, Eiploralion in Social Changc, KouilaJee and Kegan Paul, London.

Typ człowieka samorcalizująccgo się, opisana przez Abrahama I I. Maslowa [1990, s 212-250] osobowość, którą charakteryzują następujące właściwości: I. Sprawna peiccpcja rzeczywistości. Ludzie omawianego typu potrafią w większym stopniu posu-zegać to, co jest, a nic rzeczywistość zniekształconą poprzez swoje nadzieje, pragnienia, obawy, lęki i stereotypowe przekonania własne lub społeczności, do której należą. Zdolność ta została nazwana „niewinnym okiem" [H.E. Rcad 1945]. 2. Akceptacja siebie, innych ludzi oraz świata przyrody. Drak postawy obronnej, pozy, obłudy. Drak neurotycznych wstrętów i awersji wobec otoczenia i wobec fizjologii. „Nikt nie skarży się, ze woda jest mokra, żc skały są twarde i ze drzewa są zielone". Nic oznacza to bierności i rezygnacji - możliwe do wyeliminowania braki, tak fizyczne jak leż braki charakteru, należy eliminować. 3. Spontaniczność, prostota, naturalność zachowania. Zachowanie niekonwencjonalne, które pozostaje jednak etyczne. <1. Koncentracja na problemie zewnętrznym, a nic na swoim ego. Posiadanie misji życiowej, odległych celów o szerszym, nicegoistycznym zakresie. W konsekwencji, brak małostkowości -wielkoduszność. 5. Dystans wobec rzeczywistości i potrzeba zachowania prywatności. 6. Autonomia, niezależność od otoczenia .społecznego. Ludzie samorcalizujący się nie kierują się niedoborem (ich potrzeby bezpieczeństwa, miłości, szacunku, przynależności są już zaspokojone), są oni motywowani potrzebą rozwoju, zaspokojenie lej potrzeby ma u nich charakter wc-wnąlrzjcdnosikowy. Są wystarczająco silni, by nie zależeć od innych, popularność, pozycja, zaszczyty stają się wówczas mniej ważne niż własny rozwój wewnętrzny. 7. Ciągła świeżość ocen, zdolność doceniania wciąż na nowo podstawowych, codziennych dobrodziejstw życia. 8. Część osób omawianego typu doświadcza przeżyć mistycznych, stanów świadomości prowadzących do wizji, uniesień, poczucia mocy i jasnego pojmowania. Nic są to przeżycia

0    charakterze religijnym; występują z różną częstotliwością, mają też różną intensywność. Zmieniają one człowieka i wzmacniają go. 9. Poczucie wspólnoty z innymi ludźmi, z rodzajem ludzkim, chęć korygowania niedoskonałych zachowań innych

1    wspomagania ich, to co A. Adler nazwał „postasvą starszego brata”. 10. Związki ludzi samorcalizujących się z innymi ludźmi są głębokie uczuciowo, inni uczestnicy tych związków są, w ich wyniku, zrównoważeni emocjonalnie. 11. Demokratyczna struktura charakteru, zróżnicowanie ludzi według zdolności, talentów, charakterów, a nic według rasy, nazwisk czy władzy. Nastawienie na uczenie się od innych, z którymi pozostają w relacjach, bez względu na to, kim oni są. 12. Wyraźne uświadomienie sobie różnicy między celami i środkami, umiejętność zmiennej koncentracji na działaniach w zależności od tego, czy prowadzą one do celów przekształcanych następnie w środki działań bardziej złożonych, czy też realizują cel finalny. 13. Filozoficzne i niezłośliwe poczucie humoru. 14. Twórcze, w przed-wicństwic di schematycznego, nastawienie do rzeczywistości. 15. Opór wobec inkultu-racji, Iransc ndowonic każdej konkretnej kultury. 16. Zdolności do rozwiązywania dychotomii v samorealizacji; zanikają np. takie przeciwieństwa, jak uduchowienie i zmysłowo.' e, obowiązek i przyjemność, praca i zaba\ a.

A.I I. Ma .Iow, posługując się charyzmatycznym jęz) kiem, głosił wobec psychologii postulat zajr iowania się także ludźmi zdrowymi, gdyż psychologowie, którzy jak dotychczas, ba łają wyłącznic frustratów, neurotyków, p: ,'chopatów, ludzi zakompleksionych i Ilu zi wrednych [J.J. Carter 1993], tworzą jedn istronne i kalekie teorie człowieka. Aby tworzyć pełniejszą wiedzę teoretyczną o tzlowicku, psychologowie powinni badać także ludzi, którzy najpełniej zrealizowali lub dążą do realizacji swoich możliwości. Sam Maslow przeprowadził intensywne, długofalowe badania nad grupą samorcalizu ących się ludzi. Interesujący byl sam przi bieg badań, który byl procesem twórczym w tym sensie, że początkowo sformulowa ,e koncepcje ulegały ciągłej samokorckc i, by po dokonaniu „holistycznej analizy” doprowadzić do sformułowania syndromu c:ch osobowości samorealizują-cej się [A.l-1 Maslow 1990, S. 216].

Równol> glc z modyfikacją koncepcji zmianom ul gala zbiorowość osób odpowiadających pr. eformulowywancj definicji, poddawanych d ilszym badaniom. Pierwsza selekcja osól typowanych do badań miała charakter negatywny: brak nerwicy, brak psychozy, isobowość nicpsychopatyczna, a także brr < chorób psychosomatycznych. Pozytywny) \ kryterium doboru byl fakt samoaktual zacji, początkowo luźno przez Maslowa c lisany jako pełne wykorzystywanie talcn ów i możliwości. Ludzie samo-rcalizujący się rozwijają się (lub rozwinęli) tak, by osi [gnąc pełnię tego, do czego są zdolni, zg idnic z przytoczonym przez Maslowa w ezwaniem Nietzschego „stań się tym, kim j slcś". Maslow formułował kilkakrotnie iowc definicje i jednocześnie poddawał selekcji badane osoby. W ten sposób wyjściowe pojęcie potoczne „stawało się coraz bardziej ścisłe, w coraz większym stopniu operacyjne, a zatem bardziej naukowe" [A.l-I. Maslow 1990, s. 215].

Szereg cech osobowości opisanej powyżej łączy się korzystnie z funkcjonowaniem osób tego typu w społeczności i w tym sensie przedstawiony typ osobowości jest także przedmiotem zainteresowania socjologii.

W polskiej psychologii społecznej interesujące koncepcje dotyczące rozwoju człowieka przedstawia J. Koziclccki. Wprowadza on pojęcia człowieka hubrystycznego, człowieka samowiednego, człowieka trans-gresyjnego i człowieka wielowymiarowego [J. Koziclccki 1936; 19S3], (M.P.)

Literatura:

Carter J.J., 1993, Wredni hubie. Wyd. System, . Warszawa.

Hall C.S., Lindzcy G., 1990, Teorie osobowości, PWN, Warszawa.

Koziclccki J., 1986, Psychologiczna teoria sarn o wiedzy, PWN, Warszawa.

Koziclccki J., 1988, O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, PWN, Warszawa.

Maslow A.H., 1990, Motywacja i osobowość, Pax, Warszawa.

Ilcad I I.C., 1945, Educalion through Art, Pan-iheon Books, New York.

Typifikacja, zob. intcrakcjonizm symboliczny.

Typologia grup społecznych jako problem, wielość właściwości różnicujących grupy społeczne wylania problem zależności między poszczególnymi właściwościami. Każda konkretna grupa społeczna może być zaklasyfikowana na podstawie wszystkich wymienionych niżej własności. Typologie grup, uwzględniając więcej niż jedną właściwość, winny pokazywać związek między cechami grupy i przedstawiać ich hierarchię. Można wymienić następujące własności grup społecznych: 1) charakter wspólnoty grupowej decydujący o genezie grupy; 2) wielkość grupy - można przez wielkość rozumieć liczbę osób wchodzących