DSCN6524 (Kopiowanie)

Wreszcie płazy beznogie, żyjące w Afryce. Ameryce i Agi. są nieliczną grapą robakoks/tałtnycb zwierząt, ryjących w ziemi, pozbawionych kończyn i prawie ślepych. Marszczelec pierścieniowy (Siphonops annulatus) osiąga długość do 40 cm przy grubości palca, podobnie jak żyjący na Cejlonie łusccznik lepki (/chthyophis g/urinosus). Oba gatunki mają wysuwalne czułki, którymi dotykają ziemi podczas pełzania. Jaja składają na lądzie, skąd młode kijanki - po utracie skrzcl zewnętrznych - wędrują do wody.

Jak widać z powyższego przeglądu, ksztah płazów może być różny. W kostno-chrzęstnym szkielecie żaby (lyc. 7-159) wyróżnić możemy szkielet osiowy (na który składa się czaszka, kręgosłup i mostek) oraz szkielet kończyn. Kręgosłup podzielić można na część szyjną, piersiową, krzyżową i ogonową. Część szyjna składa się tylko z jednego kręgu: dźwigacza (atlas); ma on dwie panewki stawowe, w które wchodzą kłykcie potyliczne czaszki, dzięki czemu płaz może unosić i opuszczać głowę. Część piersiowa kręgosłupa może być ■ zbudowana z różnej liczby kręgów (u żab zwykle siedem, u traszek więcej), część krzyżową tworzy najczęściej jeden duży kręg, zaś liczba kręgów ogonowych jest różna u różnych gatunków. U żab kręgi ogonowe zlewają się w kość ogonową (urosły I).

Pas barkowy nie ma kostnego połączenia z kręgosłupem, łączy się natomiast z mostkiem, otaczając prawie cały przód tułowia. Na pas ten składają się położone ku przodowi obojczyki, leżące bardziej do tylu kości krucze, oraz łopatki, zamykające całość od strony grzbietowej. W miejscu połączenia obojczyka, kości kruczej i łopatki znajduje się jamka glenoidalna, tworząca staw z kością ramieniową. Kończyna górna płaza zbudowana jest według schematu, charak-terystycznego dla wszystkich czworonogów: składa się z ramienia, przedramienia, nadgarstka, śródręcza i palców.

W przedramieniu występuje kość promieniowo-    .

łokciowa (powstała ze zrośnięcia się kości _Ryc. ₇.,₅₉. szkielet żaby (widok od strony promieniowej i łokciowej), zaś ze względu na redukcję grzbietowej) (DL), kciuka dłoń liczy tylko cztery palce. Pas miednicowy

dla odmiany połączony jest z kręgami krzyżowymi; składa się on z dwóch kości biodrowych, dwóch kośd kulszowych i chrząstki łonowej. W miejscu połączenia kości kulszowej, biodrowej i chrząstki łonowej znajduje siępanewka, tworząca staw zkością udową. Tylna kończyna plaża (jak i innych czworonogów) składa się z uda, goleni i stopy (stopa zaś ze stępu, śródstopia i palców); kości goleniowa i strzałkowa zrastają się w jedną kość golcniowostizałkową (ryc. 7-159). Tylna kończyna ma 5 palców. Pomiędzy palcami u gatunków dobrze pływających rozpięte są błony pławne. W czaszce płaza pojawia się jużjama bębenkowa tworząca ucho środkowe i zaopatrzona w pierwszą kosteczkę słuchową: str/emiączko (powstające z górnej części drugiego luku skrzelowego). Dolna część tego łuku przekształca się we fragment kości gnykowej (językowej, hyoidalnej) stanowiącej przyczep dia mięśni potężnego języka. Mięśnie płazów przyczepione są do kości za pośrednictwem ścięgien i pogrupowane są w zespob antagonisłyczne: skurcz jednej grupy porusza daną część ciała w określonym kierunku, a skurcz grup.' antagonistycznej powoduje ruch w stronę przeciwną.

Układ nerwowy płazów jest jeszcze stosunkowo słabo rozwinięty; w mózgowiu nieco większe niż u ryb jest przodomózgowie (ryc. 7-178). Płazy mają 10 par nerwów czaszkowych. N*W rdzeniowe (których też jest 10 par) łączą się tzw. gałęziami łączącymi z dwoma pm»