DSCN6503 (Kopiowanie)

tpTWfi*l «WW ^vnjt»r ,syjumvju 213

M&j

fe*

iłp*

ik**

Ryc. 7 - 142. Żołędziogłowicc (Balanoglossus) - po lewej zwierzę w ok. 2-krotnym powiększeniu, po prawej schemat budowy.

j gpewnc także węchu. Ramiona służą również do owijania pożywienia i wkładania go do otworu gębowego, choć przeważnie wężowidła żywią się detrytusem. glonami i drobnymi skorupiakami, pobielając ten pokarm za pomocą nóżek przyustnych. Wężowidła nie mają otworu odbytowego. Funkcje oddechowe pełni 5 kieszeni oddechowych (wpukleń ściany ciała do jamy ciała). Zwierzęta te prowadzą nocny tryb życia, za dnia ukrywjąc się wśród szczelin skalnych i pod kamieniami. Mają duże zdolności ftgcneracyjne. W Bałtyku, w silniej zasolonych częściach (zachodnie cieśniny) wystenuic weżowidło hialawel Ophiura albida), natomiast bardzo pospolite jest weżowidło zwyczajne (O. rohusta) w Morzu Batym (na I m³ dna można się doliczyć 3000 osobników). Rozwój mają złożony, występuje larwa zwana ofiopluteusem, różniąca się od pluteusów jeżowców znacznie dłuższymi ramionami.

7.4.63.20.TVp: Przedstrunowce lub Półstrunowce (Protochordata, Hemichordata)

Są to zwierzęta morskie, których znamy współcześnie około 100 gatunków (natomiast form kopalnych opisano znacznie więcej). Dzielimy je na trzy gromady: ielitodyszne czyli żołędzi og łowcę (Enteropneusta), pióroskrzelne (Pterobranchią) i graptolity (Graptolitodea). Grapłolity(ryc. 2-14) pojawiły się w ordowiku i nie dotrwały do naszych czasów (porów, też rozdz. 2.2.23.); współcześnie żyją jedynie przedstawiciele pióroskrzelnych i żołędziogłowców. Zwierzęta te mają przeważnie rohakowaty kształt i ich ciało można podzielić na trzy odcinki: ryjek, kołnierz i tułów (ryc. 7-142). U żołędziogłowców umięśniony ryjek ma kształt żołędzia (stąd nazwa); w zależności od stopnia wypełnienia płynem jamy ciała może zmieniać kształt i konsystencję, co umożliwia zwierzęciu rycie w piasku i mule. W cylindrycznym kołnierzu, u podstawy ryjka, mieści się otwór gębowy. Prowadzi on do jamy gębowej, z której grzbietowej strony uwypukla się w kierunku ryjka krótki uchyłek zwany ootochordą. Jama gębowa przechodzi w gardziel, która ma dwie części: górna część poprzebijana jest szparami skrzclowymi i pełni funkcje oddechowe, natomiast część dolna służy przemieszczaniu pokarmu. W dalszej części gardziel przechodzi w przełyk, ten w jelito, H kończące się odbytem; nabłonek przewodu pokarmowego zaopatrzony jest w rzęski. Żołędziogłowce odżywiają się podobnie jak dżdżownice, przemieszczając przez przewód pokarmowy znaczne ilości mułu. z którego wykorzystują dające się strawić cząstki pokarmowe. Mają one otwarty układ krwionośny i wtórną jamę ciała (celomę), podzieloną na trzy odcinki; celoma ryjka i kołnierza łączy się ze środowiskiem zewnętrznym, celoma tułowia jest zamknięta. Pióroskrzelne swą budową przypominają żołędziogłowce, różnią się jednak od nich kilkoma zasadniczymi cechami oraz trybem życia - często bowiem tworzą kolonie i przeważnie budują ochronne domki (szkielety zewnętrzne, będące wytworem naskórka); pędzą osiadły tryb życia. Ich ryjek jest płaski i przykrywa otwór gębowy, natomiast kołnierz zaopatrzony jest w 2 - 20 ramion, pokrytych utzęsionymi czułkami. Czułki te służą do naganiania pokarmu (pióroskrzelne odżywiają się drobnymi cząstkami organicznymi, zawieszonymi w wodzie) oraz do oddychania. Przedstrunowce są zwierzętami bardzo rzadkimi, dlatego też ich znaczenie dla biocenozy fot bardzo niewielkie. Budzą natomiast duże zainteresowanie naukowców, ponieważ mają cechy wspólne dU strunowców i dla bezkręgowców i mogą w związku z tym powiększyć naszą wiedzę na temat filogenezy strunowców.

Najwięcej polemik budzi sprawa notocKordy. która do niedawna uważana była za zawiązek •(runy grzbietowej (stąd nazwa: półstrunowce). Obecnie jednak większość badaczy odrzuca ten I Struna grzbietowa strunowców powstaje z entodenny, zbudowana jest Z tkanki chordoidulnęj