DSCN6507 (Kopiowanie)

żywych i Ich klasyfikacja

zwój nerwowy igruczoł nourolny I 4 syfon wylotowy

-osłonko

płaszcz

•jelito

przewód gruczołów kloaka rozrodczych organ grzebieniasty

Ryc. 7-147. Budowa osłon icy: A - i

217

< czuciowy ,plamka oczna

₁ otwór wytotowyplefi nerwowy

struna grzbietowa

. B - larwy. Strzałki wskazują kierunek przepływu wody (DL).

entoderma \

serce

aodcinhte

irdyiuutp

rod*™®

pływające larwy z czasem osiadają na dnie, tracą ogon, struną grzbietową i większą część układu nerwowego i przeobrażają się w osobniki dorosłe, których przynależności do strunowców trudno by się domyślić. Jeszcze do niedawna oslonice zaliczano do mięczaków.

Wszystkie dorosłe osłonice są otoczone płaszczem (albo osłonką - stąd polska nazwa podtypu; płaszcz ten po łacinie nazywa siątunica, co tłumaczy nazwę łacińską). U gatunków osiadłych jest on gruby (ryc. 7-147), u swobodnie pływających cienki, ale zawsze zbudowany jest z tunicvnv -wielocukru o składzie podobnym do celulozy. Płaszcz ma dwa otwory. Otworem wpustowym (ustnym) woda i substancje pokarmowe wnikają do gardzieli, poprzebijanej przez liczneszczeliny skrzclowe (ze względu na budowę gardziel osłonie nazywa się często koszem skrzelowym). Stąd woda przefiltrowujc się do jamy okołoskrzelowej (czyli kloaki) i wypływa na zewnątrz przez otwór wylotowy. Natomiast cząstki pokarmowe - to znaczy drobny plankton i cząsteczki zawiesin organicznych -zostają zlepione przez śluz produkowany w endostyłu. a następnie pizesuwane są przez urzęsione komórki tegoż endostyłu do przełyku. Przewód pokarmowy osłonie składa się w dalszej części z żołądka, gruczołu trawiącego, jelita i kończy odbytem, uchodzącym do jamy okołoskrzelowej. Do jamy tej uchodzą też przewody wyprowadzające gruczołów płciowych. Osłonice nie mają narządów wydalniczych (produkty przemiany materii gromadzą w specjalnych komórkach) ani narządów zmysłów. Ich układ nerwowy jest znacznie zredukowany: składa się ze zwoju nadgardzielowego i pęczków nerwów. Poniżej zwoju umiejscowiony jest gruczoł neuralny, zapewne homologiczny do przysadki mózgowej u kręgowców. Powstaje on | tkanki nerwowej, lecz pełni funkcje wewnątrzwydzielnicze: produkowane w nim hormony sterują procesami rozmnażania. Układ krążenia osłonie jest otwarty: rurkowate serce przepompowuje bezbarwną, pozbawioną komórek krew w systemie szczelin w galaretowatej substancji.

Osłonice dzielimy na trzy gromady. Pierwsza z nich to ogonice (Copelaia), różniące się od pozostałych obecnością ogona nływneyo i brakiem jamy okołoskrzelowej. Te niewielkie (od 0.1 do 5 cm średnicy) zwierzęta na ogół poruszają się w wodzie. Ich cechy najbardziej nawiązują do cech Iow osłonie; obecnie uważa się, iż są to wysoko zróżnicowane larwy neoteniczne (porów, też rozdz. 2.2.3.3.). Podany powyżej opis typowej osłonicy (ryc. 7-147) dotyczy przede wszystkim gatunków usystematyzowanych w gromadzie żachw (Ascidia). Ze względu na tryb życia rozróżniamy żuchwy urnowe, żachwy towarzyskie (poszczególne osobniki są luźno połączone) i żuchwy złożone. W tym ostatnim przypadku całe kolonie powstają w wynikupaczkowania (ryc. 7-147). Żachwy bowiem mogą '"/timażać się zarówno płciowo, jak i przez pączkowanie. Przykładem kolonijnych żachw są osiągające jb J5 nim długości, masowo osiedlające się na morszczynie, czerwone bałtyckie osłonice /. gatunku btntlrodoa grossularia.