DSCN6503 (Kopiowanie)

japewne także węchu. Ramiona służą również do owijania pożywienia i wkładania go do otworu łbowego, choć przeważnie wężowidła żywią się detrytusem. glonami i drobnymi skorupiakami, pobierając ten pokarm za pomocą nóżek przyustnych. Wężowidła nie mają otworu odbytowego. Funkcje oddechowe pełni 5 kieszeni oddechowych (wpukleń ściany ciała do jamy ciała). Zwierzęta te prowadzą nocny tryb życia, za dnia ukrywjąc się wśród szczelin skalnych i pod kamieniami. Mają duże zdolności legeneracyjne. W Bałtyku, w silniej zasolonych częściach (zachodnie cieśniny) wystenuicweżowidlo jjafawetOp/mr/a albida), natomiast bardzo pospolite jest weżowidlo zwycząine (O. robusta) w Morzu Białym (na Im² dna można się doliczyć 3000 osobników). Rozwój majązłożony, występuje larwa zwana ofiopluteusem, różniąca się od pluteusów jeżowców znacznie dłuższymi ramionami.

7.4.6.3.20. Typ: Przedstrunowce lub Półstrunowce (Protochordata, Hemichordala)

(Balanoglossus) - po lewej zwierzę w ok. 2-kroinym powiększeniu, po prawej schemat budowy.

Są to zwierzęta morskie, których znamy współcześnie około 100 gatunków (natomiast form kopalnych opisano znacznie więcej). Dzielimy je na trzy gromady: ielitodyszne czyli żołędziogłowce (Enteropneusta), pióroskrzelne (Pterobranchia) i ęraptolity (Graptoliiodea). Graptolity (ryc. 2-14) pojawiły się w ordowiku i nie dotrwały do naszych czasów (porów, też rozdz. 2.2.2.3.); współcześnie żyją jedynie przedstawiciele pióroskrzelnych i żołędziogłowców. Zwierzęta te mają przeważnie robakowaty kształt i ich ciało można podziel ić na trzy odcinki i ryjek, kołnierz i tułów (ryc. 7-142). U żołędziogłowców umięśniony ryjek ma kształt żołędzia (stąd nazwa); w zależności od stopnia wypełnienia płynem jamy ciała może zmieniać kształt i konsystencję, co umożliwia zwierzęciu rycie w piasku i mule. W cylindrycznym kołnierzu, u podstawy ryjka, mieści się otwór gębowy. Prowadzi on do jamy gębowej, z której grzbietowej strony uwypukla się w kierunku ryjka krótki uchyłek zwany notochordą. Jama gębowa przechodzi w gardziel, która ma dwie części: górna część poprzebijana jest szparami skrzelowymi i pełni funkcje oddechowe, natomiast część dolna służy przemieszczaniu pokarmu. W dalszej części gardziel przechodzi w przełyk, ten w jelito, ■ kończące się odbytem; nabłonek przewodu pokarmowego zaopatrzony jest w rzęski. Żołędziogłowce odżywiają się podobnie jak dżdżownice, przemieszczając przez przewód pokarmowy znaczne ilości mułu, z którego wykorzystują dające się strawić cząstki pokarmowe. Mają one otwarty układ krwionośny i wtórną jamę ciała (celomę), podzieloną na trzy odcinki; celoma ryjka i kołnierza łączy się ze środowiskiem zewnętrznym, celoma tułowia jest zamknięta. Pióroskrzelne swą budową przypominają żołędziogłowce, różnią się jednak od nich kilkoma zasadniczymi cechami oraz trybem życia - często bowiem tworzą kolonie i przeważnie budują ochronne domki (szkielety zewnętrzne, będące wytworem naskórka); pędzą osiadły tryb życia. Ich ryjek jest płaski i przykrywa otwór gębowy, natomiast kołnierz zaopatrzony jest 12 - 20 ramion, pokrytych urzęsionymi czułkami. Czułki te służą do naganiania pokarmu (pióroskrzelne odżywiają się drobnymi cząstkami organicznymi, zawieszonymi w wodzie) oraz do oddychania. Przedstrunowce są zwierzętami bardzo rzadkimi, dlatego też ich znaczenie dla biocenozy jat bardzo niewielkie. Budzą natomiast duże zainteresowanie naukowców, ponieważ mają cechy wspólne db strunowców i dla bezkręgowców i mogą w związku z tym powiększyć naszą wiedzę na temat filogenezy strunowców.

Najwięcej polemik budzi sprawa notochordy. która do niedawna uważana była za zawiązek Mniny grzbietowej (stąd nazwa: półstrunowce). Obecnie jednak większość badaczy odrzuca ten (wgląd Str una grzbietowa strunowców powstaje z entodermy, zbudowana jest z tkanki chordoidulnęj