DSCN6508 (Kopiowanie)

218 Biologia - repetytorium dla kanttyaato" nu uhinwmić medyczne

Najciekawszy i najbardziej skomplikowany rozwój występuje w gromadzie sprzęgli (Thaliacea), które charakteryzują sieprzemiana pokoleń. Pokolenie płciowe tworzą osobniki żyjące pojedynczo, od których odpączkowują całe łańcuchy zwierząt powstających w drodze rozmnażania wegetatywnego (tzw. sprząglc łańcuchowe). Te z kolei są przeważnie hermafrodytami i rozmnażają się wyłącznic płciowo; z zapłodnionych jaj wylęgają się larwy, przechodzące skomplikowaną metamorfozę, by w końcu wytworzyć pojedyncze osobniki. Kolonie sprzągli bywają bardzo zróżnicowane i morfologicznie (poszczególne osobniki mają różną budowę), i czynnościowo (pełnią różne funkcje).

Osłonice i bezczaszkowce są w wielu ekosystemach zwierzętami bardzo pospolitymi i pełnią wówczas bardzo istotną rolę, przywracając do krążenia w łańcuchach pokarmowych detrytus -martwą materię organiczną, której proces rozkładu i utylizacji przez drobnoustroje byłby znacznie dłuższy. Przekształciwszy ją w materiał budulcowy swego ciała, same stają się ofiarą drapieżców, co skraca znacznie cykl obiegu pierwiastków w biocenozie. Jednak znaczenie omówionych powyżej dwóch pod typów strunowców jest zdecydowanie niewielkie, gdy porównamy je z kręgowcami czyli czaszkowcami ( Vertebrata s. Craniota). Choć nieliczne gatunkowo, opanowały one wszystkie środowiska, a pod względem rozwoju cielesnego i psychicznego zdecydowanie przewyższają wszystkie gatunki bezkręgowców.

Tabela 7-XV. Podział podtypu kręgowców w zależności od ich osiągnięć ewolucyjnych.

Kręgoustc	Ryby Płazy	Gady Ptaki	Ssaki
Bezżuchwowcc	Źuchwowcc
Skrzelodyszne Płucodyszne (Czworonogi)
Bezowodniowce		Owodniowce
Zmiennocieplnc Stałocieplne
Bczprzcponowe			Przeponowe
Bczłożyskowce			Łożyskowce

Nazwa podtypu wywodzi się od kręgów tworzących kręgosłup oraz od czaszki. Chrzęstny lub kostny szkielet wewnętrzny, zbudowany z kręgosłupa, czaszki i szkieletu kończyn, jest najważniejszą cechą wspólną kręgowców. Kręgi chrzęstne lub kostne otaczają strunę grzbietową, która u wyżej zorganizowanych gromad występuje jedynie w rozwoju embrionalnym. Czaszka składa się z puszki otaczającej mózgowie (mózgoczaszka) oraz z kości osłaniających narządy zmysłów i jamę gębową ftwarzóczaszka Inhtrzewioczaszka). W tworzeniu trzewioczaszki biorą udział luki skizelowe (tyc. 7-177).

Cewa nerwowa u kręgowców zachowuje swój kształt rurki, lecz następuje rozrost części przedniej i wytworzenie mózgowia (rvc. 7-178). Wypustkami mózgowia są niektóre narządy zmysłów, np. para oczu (ich elementy światłoczułe oraz szereg innych składników powstają w rozwoju embrionalm in z międzymózgowia); przypominam, że analogiczne oczy bezkręgowców powstawały z naskórka (rozdz. 7.4.6.3.16). Wprawdzie małżowiny uszne mają dopiero ssaki, to jednak parzyste uszy są cechą wszystkich kręgowców, tyle, że u przedstawicieli najpierwotniejszych gromad pełnią one funkcje narządów równowagi. Już jednak u niektórych ryb uszy wewnętrzne są zarazem narządem równowagi, jak i odbierają bodźce dźwiękowe.

Kręgowce mają zamknięty układ krwionośny. Krew krąży w naczyniach, wysłanych nabłonkiem (tzw. śródblonkiem); światło naczyń jest odpowiednikiem pierwotnej jurny ciała (blustocelu). Transport substancji odbywa się za pośrednictwem śródbłonka, głównie w naczyniach włosowatych (knpilaiąch). Nawet w tych narządach, w których krew obmywa bezpośrednio komórki miąższu (np. wątroba) jest u> wtórne przystosowanie fizjologiczne. Krew pompowana jest przez jamiste serce, położone p*' brzusznej stronie ciała, Zawiera ona barwnik hemoglobinę zamkniętą w krwinkach czerwonych