DSCN6508 (Kopiowanie)

218 Biologia - repetytorium dla kamtyaaw* w —

Najciekawszy i najbardziej skomplikowany rozwój występuje w gromadzie sprzągk (Thaliacca),

iowe tworzą osobnik i żyjące pojedynczo, od których odpączkowują całe łańcuchy zwierząt powstających w drodze rozmnażania wegetatywnego (tzw. sprzągle łańcuchowe). Te z kolei są przeważnie hermafrodytami i rozmnażają się wyłącznie płciowo; z zapłodnionych jaj wylęgają się larwy, przechodzące skomplikowaną metamorfozę, by w końca wytworzyć pojedyncze osobniki. Kolonie sprzągli bywają bardzo zróżnicowane i morfologicznie (poszczególne osobniki mają różną budowę), i czynnościowo (pełnią różne firnkcje).

Osłonice i bczczaszkowce są w wielu ekosystemach zwierzętami bardzo pospolitymi i pełnią wówczas bardzo istotną rolę, przywracając do krążenia w łańcuchach pokarmowych detiytus -martwą materię organiczną, której proces rozkładu i utylizacji przez drobnoustroje byłby znacznie dłuższy. Przekształciwszy ją w materiał budulcowy swego ciała, same stają się ofiarą drapieżców, co skraca znacznie cykl obiegu pierwiastków w biocenozie. Jednak znaczenie omówionych powyżej dwóch podtypów strunowców jest zdecydowanie niewielkie, gdy porównamy je z kręgowcami czyli czaszkowcami (Vci1ebrala s. Craniota). Choć nieliczne gatunkowo, opanowały one wszystkie środowiska, a pod względem rozwoju cielesnego i psychicznego zdecydowanie przewyższają wszystkie gatunki bezkręgowców.

Tabela 7-XV. Podział podtypu kręgowców w zależności od ich osiągnięć ewolucyjnych.

Kręgotistc	Ryby	Płazy	Gady	Ptaki	Ssaki
Bezżuchwowcc	Żuchwowce
Skrzelodyszne		Płucodyszne (Czworonogi)
Bczowodniowce			Owodniowce
Zmiennocicpinc				Stałocieplne
	Bezprzeponowe				Przeponowe
	Be/łożyskowcc				| Łożyskowce

Nazwa podtypu wywodzi się od kręgów tworzących kręgosłup oraz od czaszki. Chrzęstny lub kostny szkielet wewnętrzny, zbudowany z kręgosłupa, czaszki i szkieletu kończyn, jest najważniejszą cechą wspólną kręgowców. Kręgi chrzęstne lub kostne otaczają strunę grzbietową, która u wyżej zorganizowanych gromad występuje jedynie w rozwoju embrionalnym. Czaszka składa się z puszki otaczającej mózgowie (mózgoczaszka) oraz z kości osłaniających narządy zmysłów i jamę gębową (twarzoczaszka lubtizewioczaszka). W twoizenin trzewiocznszki hinrąnilzial iulri sl&ćlówe(«y 7-177).

Cewa nerwowa u kręgowców zachowuje swój kształt rurki, lecz następuje rozrost części przedniej i wytworzenie mózgow ia (tyc. 7-178). Wypustkami mózgowia są niektóre narządy zmysłów, np. para oczu (ich elementy światłoczułe oraz szereg innych składników powstają w rozwoju embrionalnym z m iędzymózgowia); przypominam, że analogiczne oczy bezkręgowców powstawały z naskórka (rozdz. 7.4.6.3.I6). Wprawdzie małżowiny uszne mają dopiero ssaki, to jednak parzyste uszy są cechą wszystkich kręgowców, tyle, że u przedstawicieli najpierwotniejszych gromad pełnią one funkcje narządów równowagi. Już jednak u niektórych ryb uszy wewnętrzne są zarazem narządem równowagi, jak i odbierają bodźce dźwiękowe.

Kręgowce mają zamknięty układ krwionośny. Krew krąży w naczyniach, wysłanych nabłonkiem (tzw. śródbłonkiemi: światło naczyń jest odpowiednikiem pierwotnej jamy ciału (blastocelu). Transport substancji odbywa się za pośrednictwem śródbłonka, głównie w naczyniach włosowatych (kupilaruchk. Nawet w tych narządach, w których krew obmywa bezpośrednio komórki miąższu (np. wątroba) jest to wtórne przystosowanie fizjologiczne. Krew pompowana jest przez juutale serce, położone po brzusznej stronic ciała. Zawiera ona barwnik hemoglobinę zamkniętą w krwinkach czerwoutcb