DSCN6506 (Kopiowanie)

216

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie mediraw

mięśnie

pizegrody

mięCzymięśniowe

dddb

wąsM

Ryc. 7-145. Lancetnik. A - widok z boku; B ■ wewnętrzna (DL).

mięśni (ryc. 7-145). Miomery lewej strony są przesunięte o pól długości w stosunku do miomerów po stronie prawej, co powoduje asymetrię, ułatwiającą wyginanie ciała na boki; lacctnik pozbawiony jest płetw (poza ogonową) i płynie właśnie dzięki takim wężowym ruchom. Torebka łącznotkankowa otaczająca strunę grzbietową wydłuża się także ku gótze, tworząc kanał otaczający cewkę nerwową. Cewka nerwowa ma postać grubej rury z wąskim światłem w środku i rozszerza się z przodu w pęcherzyk, który jednak nie tworzy mózgu. Z cewki na całej długości odchodzą metamerycznie nerwy, złożone -podobnie jak w rdzeniu kręgowców -

li

V

r

lec

l«

Im

W

*9

h

u

z korzeni grzbietowych i brzusznych. Lancetnik nie ma wyspecjalizowanych narządów zmysłów (np. oczu), jednak odbiera bodźce świetlne, chemiczne i dotykowe. Jego ciało jest niemal przezroczyste, więc światło przenika przez ścianę i odbierane jest przez komórki wzrokowe położone w brzusznej części cewy nerwowej. Komórki zmysłu chemicznego (węchu) zlokalizowane są na czułkach orazw przodzie ciała, w jamie gębowej. Lancetnik ma układ krążenia stanowiący jeden krwiobieg - podobnie jak u ryb (ryc. 7-179). Nic posiada serca - funkcję przepompowywania krwi pełni kilka odcinków dużych naczyń. Najważniejsza z nich jest pęcherzykowato rozdęta zatoka żylna; poza tym tętnią tętnica endostylama, tętnice skrzclowe i żyła wątrobowa. Skurcze tych naczyń nie są koordynowane przez układ nerwowy. Krew nie zawiera barwników oddechowych i rozprowadza głównie produkty trawienia i produkty przemiany materii.

otworek (nefroponis) nerfydium

naczynia doprowadzająca ściana nefrydium

Podobnie jak mięśnie, również narządy wydalniczc oraz gonady mają układ metameryczny, a więc składają się z wielu jednakowych, powtarzających się elementów. Narządy wydainicze, w liczbie około stu par, swą budową bardzo przypominająprotonefry dia płazińców - tyle, że oczyszczają nie płyn jamy ciała, lecz krew (choć światło naczyń krwionośnych jest pozostałością blastocelu - pierwotnej jamy ciała). Naczynia doprowadzające krew do protonefrydiów rozszerzają się u lancetnika w zatoki krwionośne (ryc. 7-146), do których sterczą pęczki solenocytów (zmodyfikowanych komórek płomykowych). Produkty metabolizmu są wychwytywane przez te komórki i odprowadzane do wnętrza nefrydium, mającego postać ślepo zakończonego kanalika; stąd przez nefrydiopor (otworek) powstały mocz dostaje się do jamy okołoskrzelowej. Gonady - których jest 26 par - również uchodzą do jamy okołoskrzelowej, tak iż plemniki (u samców) lub

naczynia

odprowadzająca

komórki jajowe (samic) trafiają w tej jamie do wody, a następnie wydostają się wraz z nią na zewnątrz, gdzie następuje zapłodnienie. Z zapłodnionych jaj wylęgają się planktoniczne larwy. O ile bezczaszkowce w postaci dorosłej wykazują wszystkie cechy strunowców, absolutnie nie można tego powiedzieć o przedstawicielach drugiego podtypu: o oslonicach (Tunicata). Ich formy larwalne (ryc, 2-42 i 7-147.) mają pień nerwowy, położoną poniżej strunę grzbietową, przewód pokarmowy pod struną, a także szpary skrzclowe - jednak takie podobne do kijanek.

Ryc. 7-146. Nefrydium lancetnika. A - widok od strony jamy okołoskrzelowej. pow. ok. 50*. B • przekrój pr*w pęczek solenocytów (pow. 300 *.) (JO).