DSCN6507 (Kopiowanie)

f    św*⁰¹⁰ i*¹⁰¹ iy*ych i ich klasyfikacja 217

lyion

wlotowy

cnw

getowe

grucOT

raworaiy

pączkujący miody osobnik

pęcherzyk czuciowy .plamka oczna

Ryc. 7-147. Budowa oslonicy: A - imago, B - larwy. Strzałki wskazują kierunek przepływu wody (DL).

pływające larwy z czasem osiadają na dnie, tracą ogon, struną grzbietową i większą część układu nerwowego i przeobrażają się w osobniki dorosłe, których przynależności do strunowców trudno by się domyślić. Jeszcze do niedawna osłonice zaliczano do mięczaków.

Wszystkie dorosłe osłonice są otoczone płaszczem (albo osłonką - stąd polska nazwa podtypu; płaszcz ten po łacinie nazywa si ąiunica, co tłumaczy nazwę łacińską). U gatunków osiadłych jest on graby (ryc. 7-147), u swobodnie pływających cienki, ale zawsze zbudowany jest z tunicvnv -wielocukm o składzie podobnym do celulozy. Płaszcz ma dwa otwory. Otworem wpustowym (ustnym) woda i substancje pokarmowe wnikają do gardzieli, poprzebijanej przez Iiczncszczeliny skrzelowe (ze względu na budowę gardziel osłonie nazywa się często koszem skrzelowym). Stąd woda ptzefiltrowuje się do jamy okołoskrzełowej (czyli kloaki) i wypływa na zewnątrz przez otwór wylotowy. Natomiast cząstki pokarmowe - to znaczy drobny plankton i cząsteczki zawiesin organicznych -zostają zlepione przez śluz produkowany w endostylu, a następnie przesuwane są przez urzęsione komórki tegoż endostylu do przełyku. Przewód pokarmowy osłonie składa się w dalszej części z żołądka, gruczołu trawiącego, jelita i kończy odbytem, uchodzącym do jamy okołoskrzełowej. Do jamy tej uchodzą też przewody wyprowadzające gruczołów płciowych. Osłonice nie mają narządów wydalniczych (produkty przemiany materii gromadzą w specjalnych komórkach) ani narządów zmysłów. Ich układ nerwowy jest znacznie zredukowany: składa się ze zwoju nadgardzielowego i pęczków nerwów. Poniżej zwoju umiejscowiony jest gruczoł neuralny, zapewne homologiczny do przysadki mózgowej u kręgowców. Powstaje on z tkanki nerwowej, lecz pełni funkcje wewnątizwydzielnicze: produkowane w nim hormony sterują procesami rozmnażania. Układ krążenia osłonie iest otwarty: rurkowate serce przepompowuje bezbarwną, pozbawioną komórek krew w systemie szczelin w galaretowatej substancji.

Osłonice dzielimy na trzy gromady. Pierwsza z nich to ogonice (Copelaia). różniące się od pozostałych obecnością ogona nływnego i brakiem jamy okołoskrzełowej. Te niewielkie (od 0.1 do 5 cm średnicy) zwierzęta na ogół poruszają się w wodzie. Ich cechy najbardziej nawiązują do cech lany osłonie; obecnie uważa się, iż są to wysoko zróżnicowane larwy ncoteniczne (porów, też rozdz. 12.3.3.). Podany powyżej opis typowej osłonicy (ryc. 7-147) dotyczy przede wszystkim gatunków usystematyzowanych w gromadzie żachw (Ascidiu). Ze względu na tryb życia rozróżniamy żachwy samotne, żachwy towarzyskie (poszczególne osobniki są luźno połączone) i żachwy złożone. W tym ostatnim przypadku całe kolonie powstają w wyniku paczkowania (rvc. 7-147). Żachwy bowiem mogą ''r/Jima/ać się zarówno płciowo, jak i przez pączkowanie. Przykładem kolonijnych żachw są osiągające *< 15 mm długości, masowo osiedlające się na morszczynie, czerwone bałtyckie osłonice z gatunku IJtntlrudoa gruikulariu.