DSCN6609 (Kopiowanie)

I 5Y

I 5Y

Wolne zakończenia nerwowe występują nie tylko w skórze, ale także w błonach śluzowych, gruczołach, powięziach, stawach itd. Są one receptorami bólu oraz ciepła. Szereg wolnych zakończeń nerwowych oplata mieszki włosowe; reagują one prawdopodobnie na dotyk. Wolne zakończenia zlokalizowane w kilku miejscach w skórze mogą być wypustkami tego samego dendrytu; wszystkie receptory połączone z pojedynczym włóknem nerwowym czuciowym określamy mianem jednostki czucia.

Czucie dotyku odbierane jest po pobudzeniu ciałek dotykowych zwanych dawniej ciałkami czuciowymi Meissnera. Receptory te (ryc. 8-41) mają kształt kolbkowaty i składają się z torebki oraz rdzenia, w którym mieszczą się komórki nabłonkowe, glejowe oraz liczne wypustki nerwu. Występują w nieowłosionej skórze, głównie opuszek palców, dłoni i stóp.

Drugim rodzajem receptorów dotyku są łąkotki dotykowe (Merkeia- ryc. 8-41) - wyspecjalizowane komórki nabłonka, tworzące skupienia, do których wnikają rozszerzone kolbkowato wolne

zakończenia nerwowe. Na starość liczba ciałek _Ryc. 8-41. Eksieroceptoiy w skórze (JD). dotykowych maleje.

Receptorami czucia ucisku są ciałka blaszkowate (dawniej Vater-Paciniego), zlokalizowane w tkance podskórnej, a także w torebkach stawowych i w krezce jelit. Są duże (do 2 mm długości), jajowatego kształtu i w preparatach histologicznych przypominają przekrój cebuli (ryc. 8-41). Zakończenie nerwowe jest w tym przypadku otoczone wieloma współśrodkowo ułożonymi blaszkami zbudowanymi z tkanki łącznej; przestrzenie pomiędzy blaszkami wypełnia płyn. Ucisk powoduje zmianę kształtu blaszek i pobudzenie zakończenia nerwowego.

Kolby końcowe czyli ciałka bulawkowate (dawniej Krausego) odbierają czucie zimna. Są kuliste i mają średnicę ok. SO pm; otoczone torebką zbudowaną z fibroblastów i włókien kolagenowych, zawierają buławkowato zakończone rozgałęzienia nerwów czuciowych. Kolby końcowe występują w skórze właściwej, tuż pod naskórkiem. Bodźcem progowym pobudzającym te zakończenia jest spadek temperatury skóry o cztery tysięczne kelvina (0,004 K) na sekundę w przedziale temperatur od 283 K (10°C) do 314 K (41°C). Natomiast czucie ciepła powstaje w przypadku pobudzenia ciałek zmysłowych (Ruffiniego), położonych w głębokich warstwach skóry właściwej. Są to pałeczkowate struktury, otoczone tkanką łączną i wypełnione płynem, zaś nagie rozgałęzienia włókna nerwowego po wniknięciu do ciałka oplatają poszczególne włókna kolagenowe. Ciałka zmysłowe reagują na wzrost temperatury skóry o 0,001 K na sekundę w przedziale temperatur od 293 K (20°C) do 318K(45°Q.

Receptory ciepła i zimna reagują na bodźce tylko wówczas, gdy temperatura otoczenia różni się od temperatury powierzchni skóry. Gdy ciepłota skóry i środowiska są takie same, receptory nie są pobudzane; stan taki nazywamy „ciepłotązera fizjologicznego”. U ludzi w podeszłym wieku ciałka zmysłowe w większości zanikają, zaś liczba kolb końcowych (receptorów zimna) pozostaje z reguły bez zmian; dlatego też ludzie starzy przeważnie odczuwają zimno nawet wówczas, gdy temperatura otoczenia jest dość wysoka.

Czucia dotyku, ucisku, zimna i ciepła przewodzone są do rdzenia kręgowego, stąd do tniędzymózgowia i do kory mózgu. Percepcja korowa tych rodzajów czucia ma miejsce w obszarze zakrętu /ośrodkowego kory mózgu.