DSCN6630 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium alb w..,

drogi nerwowe w centralnym układzie nerwowym. Adrenalina i noradrenalina wydzielane są równiej do krwi przez rdzeń nadnerczy, który stanowi wyspecjalizowaną do czynności dokrewnej część współczulnego układu nerwowego.

Histamina wydzielana jest na zakończeniach nerwów histaminergicznych, pobudza receptory H,. H, i H,, a rozkładana jest przez monoaminooksydazę.

Dopamina (również rozkładana przez monoaminooksydazę) działa poprzez receptory D, i D_r Neurony dopaminergicznc obecne są w mózgu; najlepiej poznano ich działanie w obrąbie podwzgórza, gdzie odgrywają zasadniczą rolą w tzw. osi podwzgórzowo— przysadkowej, modulując wydzielanie substancji hormonalnych przez przysadką.

Serotonina (5-HTj działa przez receptory 5-HT, i 5-HT,, neurony zawierające tą aminą są obecne w centralnym układzie nerwowym.

Sole aminokwasów (kwasu glutaminowego i kwasu asparaginowego) działają dwu fazowo -najpierw depolaryzują błoną komórkową, a następnie hamują jej depolaryzacją.

Transmittcry hamujące wydzielane sa prżezsvnapsv hamujące przewodzenie bodźców. Najlepiej poznanym transmitterem hamującym jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA porównaj ryc. 5-42). Powoduje on wnikanie jonów chlorkowych do wnętrza komórki, co zwiększa potencjał ujemny w cytoplazmie, powodując hiperpolaryzację błony neuronu. Podobne działanie hipcrpolaryzujące wykazuje glicyna. Neurony G ABA-ergiczne i glicynoergiczne występują w rdzeniu kręgowym, gdzie hamują przewodzenie bodźców czuciowych i ruchowych; są także obecne w pniu mózgu jako neurony hamujące układu siatkowatego (które np. wyhamowują przepływ bodźców do kory mózgu podczas zapadania w sen).

•ch mtCPtalizację—przechodzenie do cytoplazmy, lub, przeciwnie.

Modulatory Synaptyczne czyli neuropeptydy odkryte zostały stosunkowo niedawno w układzie nerwowym; wcześniej wiele z nich znane było jako hormony (np. podwzgórza, żołądkowo jelitowe). Obecnie znanych jest kilkadziesiąt różnych neuropeptydów. Uważa się, iż wpływająone modulujące na przekazywanie impulsu przez synapsę w ten sposób, że aktywują lub inaktywują enzymy występujące w błonach synaptycznych oraz zmieniają liczbę receptorów błonowych (np. powodują

mtirnu»zflvję — przecnoazcnie do cytoplazmy, lub, przeciwnie ekstemaliznoję— pojawianie się ni powierzchni błony). Zwiększenie liczby receptorów albo zahamowanie aktywności enzymów

rozkładających transminery oczywiście zwiększa szanse przekazania impulsu. Nieco inaczej działają *^zw peptydy OPIOldpwę. łączące się z receptorami opioidowymi; tłumią one przewodnictwo synaptyczne (ten sam efekt i również poprzez pobudzenie receptorów opioidowych wywołują alkaloidy opium -np. morfina). Do peptydów tych zaliczamy enkefaliny (met-enkefaliny i leu-enkefaliny), endorfiny i dynorfmy. Powstają one w centralnym układzie nerwowym z wielkich białkowych prekursorów, tzw. pre-pro-horrnonów:pre-pro-enkefaliny fl.. pre-pro-enkefaliny B i pre-pro-opiomelanokortvnv (z której także powstają hormony melanotropowe - MSH — powodujące nasilenie syntezy barwnika w skórze)-

A

£

Potencjał czynnościowy w nerwie z reguły nie jest ani zatrzymany, ani osłabiony czy wzmocniony. Zarówno zatem hamowanie jak i wzmacnianie bodźców w drodze nerwowej odrywa się przeważnie w synapsach — jest to tzw. hamowanie (lub pobudzanie) synaptyczne. W zależności od umieszczenia synapsy na błonie postsynaptycznej możemy synapsy podzielić na tr/y rodzaje (ryc. 8-64):

akson

ha»m«ący

synapsa afcsono-atoonslna

B

Ryc. 8-64. A - rodzaje synaps: I. aksono-dendrytyesna. 2 - aksono-somaos/¹* 3 . aksono-oksonalna; B - hamowanie pozasynapiycznc (opis w tckarie) (^ilH