DSCN6612 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium aia maturzystów i Kunu/uum* »»

tyh,, poza plecy; czy potrafimy określić, które palce są zgięte, a które wyprostowane, jak jestulożone przedramię w stosunku do ramienia itp.? Oczywiście, że tak. Również w czasie biegu, skoku, nurkowania dokładnie zdajemy sobie sprawą z położenia poszczególnych części ciała. Informacje te otrzymujemy dzięki receptorom „czucia własnego organizmu" czyli dzięki proprioceptorom. W warunkach prawidłowych impulsy z proprioreceptorów nie trafiają do naszej świadomości (są poniżej progu świadomości!; O ich obecności przekonujemy się pośrednio, właśnie zdając sobie sprawę z położenia kończyn czy głowy, nawet przy zamkniętych oczach. Proprioreceptory odgrywają także zasadniczą ,    „„    rolę w odruchach (o których będzie mowa

_w rozdziale 8.8.), utrzymując napięcie mięśniowe.

H Receptory te występują w mięśniach, ścięgnach, stawach i w okostnej. W mięśniach receptorami czucia głębokiego są wrzęęjpnKa nenygwo-mięśflitwt; są one szczególnie liczne w mięśniach wykonujących precyzyjne ruchy. Wrzecionko nerwowo-mięśniowe B|(iyc. 8-44) otoczone jest łącznotkankową torebką i zawiera włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane Ryc. 8-44. Wizecionko nerwowo-mięśniowe (JD). oraz zakończenia nerwów ruchowych i czuciowych.

Zakończenia te gęsto oplatają włókna mięśniowe. Ponieważ wrzecionka umieszczone są wewnątrz mięśni, skurcz lub rozciągnięcie tych ostatnich powoduje ucisk lub rozciągnięcie włókien wewnątrz wrzecionka. Zmiany długości i stan napięcia włókien rejestrowane są przez zakończenia nerwowe, które wysyłają impulsy do rdzenia kręgowego. Podobną budowę maja wrzecionka nerwnwn-lej.ęgnowę, które obecne są w ścięgnach. One także otoczone są łącznotkankową torebką, a zawierają włókna kolagenowe, oplecione gęstą siecią zakończeń nerwu czuciowego, który wnika do torebki. Rozciągnięcie wrzecionka powoduje przesłanie salwy impulsów nerwowych do rdzenia kręgowego.

W okostnej i na powierzchniach stawowych znajdują się liczne i bardzo zróżnicowane receptory, podobne do eksteroceptorówskóry i informujące o mchach, ucisku i położeniu tkanek. W wiązadłach stawów występują opisane powyżej wrzecionka nerwowo-ścięgnowe. W torebce stawowej liczne są ciałka zmysłowe (Ruffiniego) i blaszkowate (Vater-Paciniego), a także wolne zakończenia nerwowe. Te ostatnie odbierają także bodźce płynące z powierzchni stawowych i z okostnej.

Bodźce odbierane przez proprioreceptory kierowane są trzema drogami. Drogi te mają jednaki początek (tzw. pierwszy neuron): prowadzi on do zwojów rdzeniowych (ciało neuronu czuciowego), a następnie do tylnych rogów rdzenia. Dalej impulsy nerwowe mogą biec:

1.    drogą łuku odruchowego rdzeniowego do mięśni, w których znajdują się proprioceptory (w ten sposób m. in. utrzymywany jest stan napięcia mięśni);

2.    drogą czuciową w rdzeniu kręgowym do wzgórza, a dalej do kory mózgu w zakręcie zaśrodkowyra (w polach rejestrujących bodźce z eksteroceptorów skóry);

3.    drogą czuciową w rdzeniu do kory móżdżku (ten przebieg informacji umożliwia utrzymanie równowagi).

8.7.2.1. Zmysł równowagi

Narząd zmysłu równowagi u człowieka - choć fizjologicznie odbierający informacje o położeniu ciała - powiązany jest anatomicznie z narządem słuchu: proprioceptory tego zmysłu mieszczą sk w błędniku, czyli uchu wewnętrznym. Błędnik podzielić możemy na część kostną (błędnik kośmy, leżący w części skalistej kości skroniowej) i zawarty w nim błędnik błoniasty, Pomiędzy błędnikiem kostnym a błoniastym znajduje się płyn, zwany praytbJonką (perilimfą).

Błędnik (łac: tahirynthus - ryc. 8-4$) jest strukturą bardzo skomplikowaną. W błędniku kośmy"¹ możemy wyróżnić dwie części przedsionek połączony z trzema kanałami półkolistymi (nnes/y/ąc*