DSCN6062 (Kopiowanie)

I

Biologia - repetytorium lila kandydatów na akadrmtr medyrznr

^-------- — uw^jjuMcn przewodu poKarnuiwc^u. iiumv.v_e.-—

z pęcherzem plawnym. Dlatego też mogą na dłuższy okres czasu wychodzić na ląd > polować na owady. Ryby trzonopłetwe mogły pływać bądź pełzać po lądzie dzięki budowie płetw, osadzonych na mi^istych, wzmocnionych szkieletem trzonach. Jeden szczep tych ryb przystosował się do życia w głębinach i przetrwał w postaci formy reliktowej do dziś - ku wielkiemu zdumieniu uczonych w 1938 roku.

%

•*

v

f

r

2

a następnie w 1952, złowiono przy południowo-wschodnich wybrzeżach Afryki żywe ryby trzonopłetwe z rodzaju Lali mena, mające ok. 1,5 m długości (ryc. 2-18). Sądzono, że zwierzęta te całkowicie wymarły. Drugi szczep ryb trzonopłetwych - Rhlpidisla - występował wyłącznic od dewonu do permu, żyjąc w okresowo wysychających zbiornikach wodnych. Ryby te posiadały również płuca - uwypuklenia przewodu pokarmowego - oraz nozdrza tylne łączące jamę nosową z jamą gębową, dzięki czemu mogły oddychać powietrzem atmosferycznym przy zaciśniętych skrzelach. W poszukiwaniu niewyschniętych zbiorników wodnych wypełzały na ląd. co zapoczątkowało u nich przystosowanie kończyn do poruszania się po ziemi i powstanie pierwotnych płazów - stegoccfali. Ryby promieniopłetwe wyodrębniły się w środkowym dewonie z trzonopłetwych. Ich potomkami są dzisiejsze ryby kostnoszkielctowe (stanowiące większość gatunków ryb).

W faunie morskiej dewonu coraz mniej jest trylobitów. Nadal występują pierwotne korale, tworzące wielkie rafy. podobnie jak skałotwórcze stułbiopławy o wapiennych szkieletach z rodzajów Stromatophora i Amphiphora. Powstają nowe gatunki ramienionogów. Wśród głowonogów obok łodzikowatych pojawiają się klimenle i goniatyty. Te ostatnie mają skorupy spiralne, o bardziej niż u łodzików skomplikowanej przegrodzie między komorami. Występują liczne gatunki małży, ślimaków i liliowców, zaś glony mórz to przede wszystkim okrzemki, zielenice, brunatnice i krasnorosty.

Karbon. Nazwa okresu pochodzi od łacińskiego słowa carbo - węgiel, w tym bowiem okresie powstały największe na świecie pokłady węgla kamiennego. W karbonie początkowo większość lądów zalanych była przez płytkie morza, lecz w środku okresu ruchy górotwórcze orogenezy hercyńskiej

Ryc. 2-18. Żyjący do dziś przedstawiciele ryb trzoimpM"-(Latimcria - B) i dwudysznych (praplciwiec Al id"

Ryc. 2-17 Ryby dewońskic pancerne A - pancerna (Plerichlys); li - Chrząstnoszkiclttowa (Ctimatius); ( - tizonopłetwa iHolopiychlusy,

U dwudyizna (Dipienu) (JD)