DSCN6667 (Kopiowanie)

EgW

^mpowoSc>

cukruj

'^we krwis^. aminokłasó,

inny. nieda*^

uczuciegtofo ie, a takie b«. 'dzie pokaraj.

worzyondm-i innymi drób ć,zepier»sq : organizmu).

iica czy wply tzw. rozsiany

zny (tworzący

era obronnai

kompetencji limfocyty opuszczają szpik kostny (limfocyty B) lub grasicę (limfocyty T) i przenoszą się dÓfffflnyshlBfilrfgiy.inych) narządów limfatycznych. a mianowicie do węzłów chłonnych, śledzony. grudek chłonnych przewodu pokarmowego itp., gdzie mogą wejść w kontakt z antygenami.

Tu musimy wyjaśnić sobie pojęcie antygenu. Otóż obca struktura, która po wniknięciu do organizmu wywołuje odpowiedź immunologiczną, określana jest mianemlmmunogenu. Natomiast antygen to substancja, która łączy się z przeciwciałem niezależnie od możliwości wywołania odpowiedzi immunologicznej. W niniejszej książce wszystkie antygeny - niezależnie od tego, czy są jnununogenami, czy nie — określane będą mianem antygenów. Region antygenu, który łączy się z przeciwciałem (albo z receptorem limfocyta T) określany jest jako determinanta antygenowa albo rpitop. Jest to niewielka część antygenu, zbudowana z 8 do 11 reszt aminokwasowych lub cukrow-cowych, dostępna dla układu immunologicznego. Duże mikroorganizmy (jak np. bakterie) mogą

posiadać kilka różnych antygenów.

Układ immunologiczny w warunkach prawidłowych nie reaguje na własne antygeny (tzn. antygeny posiadane przez danego osobnika). Natomiast potrafi rozpoznać i zwalczać bardzo wiele antygenów, rozpoznawanych jako obce. Te zdolności nabywane sąjuż w życiu embrionalnym. Powstają oibnymie ilości różnych klonów limfocytów. Białkami powierzchniowymi, które umożliwiają limfocytom łączenie się z antygenami, są w przypadku limfocytów B ich receptory albo immunoglobuliny powierzchniowe. W przypadku limfocytów T są to ich receptory dla epitopów antygenów. Komórki, które wydzielają przeciwciała przeciwko strukturom własnego organizmu (lub same je atakują) są albo niszczone, albo inaktywowane podczas rozwoju embrionalnego. W pierwszym przypadku mamy do czynienia zniszczeniem klonalnym; drugi przypadek możemy określić jako dezaktywację klo-nalną, w której limfocyt nie może wywołać reakcji immunologicznej nawet wówczas, gdy jest obecny. W ten sposób rozwija się tolerancja immunologiczna, dzięki której układ immunologiczny nie reaguje na własne tkanki organizmu. Zaburzenia tolerancji immunologicznej mogą prowadzić do powstaniacborób autoimmunizacyjnych (jak np. choroba Graves-Basedowa, w której receptory dla TSH w błonie komórek tarczycy rozpoznawane są jako obce antygeny i następuje produkcja przeciwciał przeciwko nim. Nadmierne pobudzenie receptorów przez przeciwciała powoduje nadczynność tarczycy).

Zetknięcie się po raz pierwszy z obcym antygenem wywołuje stosunkowo słabą pierwotną reakcję Immunologiczną. Następne napotkanie tego samego antygenu wywołuje wtórną reakcję immunologiczną, przebiegającą znacznie szybciej i intensywniej. Dzieje się tak dzięki tzw. pamięci immunologicznej, która jest cechą charakterystyczną układu odpornościowego. Przed wystawieniem na działanie antygenu limfocyty T i B określane są mianem dziewiczych (lub naiwnych). Komórka dziewicza po zetknięciu się z antygenem intensywnie się dzieli, wytwarzając tzw. klony komórek aktywowanych i komórek pamięci. Komórki aktywowane (zwane też efektorowymi) w przypadku limfocytów B określane są mianem komórek plazmatycznych i wytwarzają duże ilości przeciwciał. Komórki efektorowe powstałe z limfocytów T wytwarzają znaczne ilości cytokin bądź też niszczą komórki obce, albo zmienione komórki własnego organizmu. Komórki pamięci posiadają receptory, które mogą reagować ze specyficznymi antygenami. Nie biorą one bezpośredniego udziału w reakcji munuuologicznej, są jednak w stanie przeżyć wiele miesięcy, a nawet lat, w dodatku dzieląc się i tworząc własne klony. Ponowne zetknięcie się tegoż samego antygenu z organizmem, który posia-«rozwiniętą populacje komórek pamięci powoduje tzw. wtórną reakcję immunologiczną, znacznie *²ybazą i silniejszą niż reakcja pierwotna.

Komórki plazma tyczne wytwarzają i wydzielają przeciwciała zwane immunoglobulinami Są to łJśuipruteiny. które łączą się z antygenami i inaktywują je. jednocześnie rozpoczynając odpowiedź Pijającą albo na fagocytozie przez makrofagi bądź neutrofile, albo też na pobudzeniu jgjgsauu