DSCN8235

Bóbr inżynier Środowiska. Jak jedno zwierzę może zmienić różnorodność

Budowa tamy powoduje często ich zanik, sprzyjając zarazem wa do rozwoju gatunków stagnofilnych, tworzących stawach bobrowi typowe zgrupowania lenityczne. W ich skład wchodzą głównie JarZ ochotkowatych z plemienia Chironomłni i podrodzir^ Tanypodina^ skąposzczety (np. rureczniki Tubificidae); larwy ważek Odonata i niektóre małże Bivalvia (McDowell i Naiman 1986). Sukcesja Zgrupowań bezkręgowców postępuje dalej w opuszczonych stawach bobrowych, np larwy komamic Tipulidae stawały się istotnym^ komponentem fauny wodnej w zbiornikach po około 10 latach od opuszczenia przez bobry; stanowiska te były również kolonizowane przez muchówk^twinkowate Stratiomyidae, a także żylenice Sialidae z rzędu wielkoskrzydlych, przedstawicieli pluskwiaków - pluskolce Notonectidae^wioślaki Corixidae i nartnikowate Gerridae, oraz chrząszcze: pływakowafe Dytiscidae i kałużnicowate Hydrophilidae. Szczególnie j istotne^ siedliska dla bezkręgowców stanowią tamy: wylot imagines owadów wodnych z tamy może być nawet 3,5 raza większy niż z potoku i 5,5 raza większa niż ze stawu. Bobry mogą również wzbogacać faunę wodnych! bezkręgowców wokół swoich stanowisk nad jeziorami, gdzie tamy ogóle nie są budowane. Na przykład w litoralu kamienisto-piaszczystym jezior kanadyjskiej prowincji Ontario, liczebność i bogactwól gatunków^ 10 taksonów bezkręgowców były istotnie wyższe w pobliże# żeremi bobrowych (Rosell i in. 2005). Eksperymentu Nurmiegó ^1989) z symulowanym sztucznie zalewem, wykazał, że już w rok po powstaniu tamy zagęszczenie larw chruścików, , jętek i widelnic (Plecopteta) znacząco spadło, zaś dwa lata później wielokrotnie wzrosło zagęszczenie małży groszówek Pisidium spp. i larw muchówek ochotkowatydp® tym samym okresie odnotowano wzrost liczebności wylatujących z wody dorosłych postaci ochotkowatych oraz przedstawicieli skorupiakóf^H ośliczki Asellus aquaticus. Łączne zagęszczenie bezkręgowcóWidennyeh istotnie wzrosło po spiętrzeniu, choć liczba taksonów zmalała. Wtf pierwszym roku po zalewie odnotowano też masowy pojaw* planktonowych skorupiaków z rzędu wioslarek-, Cladocera (344,® osobników/m3), których zagęszczenie w kolejnych latach spadło jednej ponad stukrotnie (Nummi 1989). Strukturę zgrupować fauny bezkręgowców wodnych pod wpływem wzniesionej przez bobry tamy badano m.in. w Potoku Niedźwiedzim w Bieszczadach. Powyżej zalewtl na odcinku nieprzekształconym, większość skorupiaków® żyjącycłipW wodzie stanowiły kiełże Gammarus spp., zaś wśród owadówsdfó#f|^^^| reofilne chrząszcze z rodziny Elmidae, przy znacznym udzialą, chruścików (reprezentowanych przez co najmniej 9 rodzajów, w tym dominujące Cheumatopsyche i Glossoma) i widelnic, 'p

I Liczne były również wodopójki Hydracarina, przy bardzo niskim udziale

■skąposzczetów Oligochaeta. W stawie bobrowym kiełże niemal zanikły,

■zaś zgrupowanie skorupiaków zostało zdominowane przez planktonowe

■    widłonogi Copepoda i wioślarki. Odnotowano również niemal zupełny

■    zanik chruścików i widelnic, większość owadów stanowiły natomiast larwy

■    muchówek (które zwiększyły swoją liczebność niemal dwukrotnie).

■    Pojawiły się również larwy czterech gatunków ważek i żylenicy Sialis

■    lutaria, znaczny udział uzyskały również skąposzczety, staw był również

■    jedynym odcinkiem potoku, w którym pojawiły się pijawki Hirudinea.

■    Poniżej tamy zgrupowanie było również zdominowane przez taksony reofilne, jednak owady wodne typowe dla wartkich potoków nie odzyskały już takiego znaczenia — kiełże stanowiły tu aż 75,6% wszystkich zwierząt bezkręgowych (powyżej stawu tylko 38,2%), zaś minimalna liczba gatunków chruścików skróciła się z 9 do 5 rodzajów (Kukuła i in. 2008). Dopóki tylko część cieku pozostaje przekształcona przez bobry, przyczyniają - się one do wzrostu różnorodności gatunkowej bezkręgowców wodnych - umożliwiając koegzystencję zgrupowań llenitycznych i lotycznych w jednej zlewni. Należy jednak pamiętać, że IWiększość gatunków stagnofilnych zasiedlających nowo powstałe stawy bobrowe to taksony pospolite, eurytopowe. Znaczenie budowanych przez bobry tam i powstających przed nimi zalewów dla gatunków rzadkich i zagrożonych s może być zróżnicowane. Rzadki północnoamerykański chrząszcz Brychius hungerfordi jest często związany z odcinkami poniżej tam bobrowych, toteż usuwanie istniejących tam uważa się za istotne zagrożenie dla tego gatunku. Dla odmiany, piętrzenie wód przez zwiększające swoją liczebność bobry kanadyjskie uważa się za równie istotne zagrożenie dla reofilnegoj- północnoamerykańskiego małża -perłoródki Margaritifera hembe//,-ponieważ gatunek ten ginie na skutek spowalniania nurtu wody i akumulacji-mułu w zbiornikach (Rosell i in. 2005). Budowa tam przez , bobry europejskie jest również uważana za istotne zagrożenif^jdla ostatnich/; populacji perłoródki Margaritifera margaritifeM na. Łotwie (Rudzlte 2005), choć znaczenie tego czynnika jest kwestionowani przez niektórych badaczy (Campbell 2006).

Wpływ bobrów, na bezkręgowce lądowe

Znacztt# przekształceń ekosystemu przez bobry dla bezkręgowców lad0WS9h#st znacznie słabiej poznane. Większość muchówek z grupy atunków Drosophiia virilis jest półobligatoryjnymi komensalami bobrów, | _i_ewa| owady te wymagają butwiejącej kory ograniczonej liczby P°t_unków drzew jako miejsca składania jaj, tymczasem substrat występuj® szczególnie obficie na stanowiskach bobrowych.