DSC
11 (6)

WNIOSKI I POSTULATY OPTYMALIZACYJNE

szcza dotyczy to rodziny zastępczej niespokrewnionej). Stwierdzono natomiast, że nie ma istotnego wpływu zaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych badanych dzieci (młodzieży) oraz ich środowisko szkolne i koleżeńskie.

W konsekwencji wyniki badań prowadzą do wniosku, że wśród badanych dzieci i młodzieży dziewczęta w porównaniu do chłopców przejawiają mniej zachowań antyspołecznych. Natomiast sieroty społeczne z badanych rodzin zastępczych niespokrewnionych przejawiają więcej zachowań antyspołecznych niż dzieci w pozostałych typach badanych rodzin, co spowodowane jest przede wszystkim utratą przez nie rodziny naturalnej i więzi z bliską rodziną oraz traumatycznymi przeżyciami w dzieciństwie.

• Pozytywne oddziaływanie szkoły wpływa w sposób istotny na wzrost poziomu dojrzałości społecznej i moralnej badanych dzieci i młodzieży, siła jego wpływu zależy jednak m.in. od wieku badanych dzieci (młodzieży), im bowiem starsze dzieci (młodzież), tym słabsze jest na nich pozytywne oddziaływanie szkoły, a tym samy słabszy wpływ na wzrost ich dojrzałości społecznej i moralnej. Stwierdzono natomiast, że pozytywne oddziaływanie rówieśników nie ma istotnego wpływu na poziom dojrzałości społecznej i moralnej badanych dzieci i młodzieży.

1. Optymalizacyjne postulaty pedagogiczne

Rodzina znajduje się w centrum żyda każdego człowieka, gdyż to w niej kształtują się podstawy jego człowieczeństwa. Przemiany demograficzne i społeczno-ekonomiczne w świecie i w naszym kraju niosą liczne pozytywne i negatywne konsekwencje dla życia rodzinnego. Gwałtowne, w większości niekontrolowane przemiany współczesnej cywilizacji, brak optymalnej a zarazem realnej polityki społecznej stanowi groźne wyzwanie dla właśdwego funkcjonowania środowiska rodzinnego, a tym samym dla korzystnego rozwoju i socjalizacji dzied w wieku przedszkolnym i szkolnym.

Badania sondażowo-diagnostyczne na temat deprywacji potrzeb fizycznych i psychicznych dzied z rodzin zastępczych i dysfunkcjonalnych i wpływ tych niekorzystnych warunków na proces socjalizacji w środowisku rodzinnym, szkolnym i koleżeńskim dają podstawę do sformułowania postulatów praktyki opiekuńczo-wychowawczej oraz bardziej ogólnych wniosków teoretycznych dotyczących kierunków i metod dalszych badań.

2. Postulaty dla praktyki

W związku z faktem, że stosunkowo najsłabiej potrzeby fizyczne i psychiczne zaspokajają rodziny naturalne dysfunkcjonalne, organizacje parlamentarne, rządowe i pozarządowe powinny opracować wspólnie optymalny program wspierania, profilaktyki i resocjalizacji rodzin wieloproblemo-wych i dysfunkcjonalnych. W organizowaniu różnych form pomocy większą niż dotychczas rolę powinien odgrywać samorząd lokalny.

Działaniami pomocowymi powinny być objęte wszystkie rodziny wielodzietne i niewydolne wychowawczo. Szczególnej troski wymagają również rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem, w których rolę opiekunów dzieci spełniają zwykle „dziadkowie" lub starsze rodzeństwo, oni potrzebują o wiele większego niż dotychczas wsparcia materialnego, pedagogicznego, prawnego i moralnego.

Dla dzieci z rodzin zagrożonych sieroctwem społecznym i duchowym, zwłaszcza z rodzin dysfunkcjonalnych i zastępczych spokrewnionych należy organizować dodatkowe zajęcia profilaktyczno-wychowawcze i ukultural-niające w świetlicach szkolnych i kościelnych, młodzieżowych domach kultury, ośrodkach wczasów dziecięcych, innych placówkach kultury itp.

Dla dzieci z rodzin dysfunkcjonalnych i zastępczych bardzo pożądane byłyby dodatkowe zajęcia pozalekcyjne w szkole oraz konsultacje i porady ze strony nauczycieli prowadzących różne przedmioty, a także różne formy zorganizowanej pomocy koleżeńskiej ze strony bardziej uzdolnionych i nastawionych prospołecznie uczniów z tej samej grupy wiekowej lub starszej. Dzięki takim zorganizowanym formom i metodom samokształcenia i doradztwa szkoła stawałaby się z prawdziwego zdarzenia „instytucją uczącą się" (E. Potulicka 2001).

Przeprowadzone badania wykazały również wpływ poziomu zaspokojenia potrzeb fizycznych i psychicznych badanych dzieci z rodzin zastępczych i dysfunkcjonalnych na rozwój ich dojrzałości społecznej i moralnej. W związku z tym zachodzi potrzeba, aby w ramach pedagogizacji rodziców opracować i realizować programy profilaktyczno-wychowawcze na temat właściwego poziomu zaspokajania podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych dzieci i młodzieży w środowisku rodzinnym.

Z przeprowadzonych badań wynika także, że dzieci z rodzin zastępczych spokrewnionych i dysfunkcjonalnych są mocno związane uczuciowo ze swoją rodziną naturalną, należy dokładać wszelkich możliwych starań, aby zachować dla nich własną rodzinę lub przynajmniej jej pozytywny obraz.

223