DSC56 (2)

86

Zanik bipolaryzmu i nowy porządek

W Afryce ten czas przełomu zaznaczył się obiecującym zakończeniem trwających od wielu lat konfliktów domowych i - jak to w Aftyce - początkiem nowych. Najbardziej doniosłym było zapoczątkowanie demontażu systemu apartheidu w Republice Południowej Afryki. W sierpniu 1989 roku prezydentem kraju został Frederick de Klerk, który doprowadził do legalizacji jeszcze w grudniu tego samego roku AfiyEanśkiego Kongresu Narodowego (frontu sprzeciwu czarnych mieszkańców RPA wobec segregacji rasowej). W czerwcu 1991j. parlament RPA podjął historyczną decyzję o zniesieniu apartheidu. Swobodnie mógł działać Nelson Mandela, więziony przez lata przywódca AKN, polityk tyleż charyzmatyczny, co wykazujący się nadzwyczajną mądrością i umiarem. W marcu 1991 roku niepodległość uzyskała Namibia, wcześniej de facto kolonia RPA. Krótko trwał pokój w Angoli, w której Portugalczyków na jakiś czas zastąpili Kubaóczy-cy. Niedługo po ich wyjściu doszło do wznowienia wojny domowej (od sierpnia 1992). W latach 1989-1991 trwał krwawy i wyniszczający konflikt w Etiopii o wolność Erytrei. Wcześniej względną stabilność utrzymywano tam dzięki obecności oddziałów kubańskich, ale koniec zimnej wojny sprawił, że i Kuba nie czuła się zobowiązana (ani też nie miała już środków) do udziału w konfrontacji Wschód-Zachód na kontynencie afrykańskim. Erytrea uzyskała w końcu niepodległość (1993), ale wcześniej wojna domowa rozlała się na sąsiednią Somalię. Wstyczmu 1991 roku nastąpił upadek sympatyzującego z blokiem komunistycznym rządu Siada Barre’a i kraj szybko ogarnęła powszechna rebelia, wojna klanów terroryzujących miejscową ludność. Somalia stała się prototypem „państwa upadłego”, kategorii, która formalnie pojawi się w drugiej połowie lat 90. Sytuacja w tym kraju przerodziła się w katastrofę humanitarną i od grudnia 1992 roku, dzięki decyzjom RB NZ, ruszyła operacja „Przywrócić nadzieję”, której celem było zapewnienie pomocy humanitarnej umierającej z głodu ludności. Realizacji operacji podjęły się wojska amerykańskie. Nie podobało się to przywódcom band i klanów, którzy nie chcieli utracić swobody prześladowania ludności cywilnej. Amerykanie szybko stali się celem ich ataków (o losach operacji „Przywrócić nadzieję” w dalszej części pracy).

Sytuację na Bliskim Wschodzie określiły z jednej strony rezultaty konfliktu w Zatoce Perskiej (zob. wyżej), a z drugiej nadzieja na pokój w stosunkach izraelsko-palestyńskich. Tę nadzieję przyniosła konferencja w Madrycie (30 paździemika-1 listopada 1991), którą otworzyli G. Bush i M. Gorbaczow, a wzięli w niej udział przedstawiciele Izraela, OWP oraz państw sąsiadujących z Izraelem. Konferencja dała początek bezpośrednim rozmowom izraelsko-palestyńskim, które później toczyły się w ramach tzw. procesu pokojowego z Oslo. Na początku tego okresu, w lutym 1989 r., zakończyło się wycofywanie wojsk sowieckich z Afganistanu. Władza promoskiewskiego prezydenta Nadzibulla-ha długo nie przetrwała. Już na początku 1992 roku mudżahedini zdobyli Kabul, a nowym prezydentem został Rabbani (Tadżyk).