DSC63 (6)

Sztuka konserwacji i restauracji

zostać uznany za cenne Świadectwo przeszłości¹⁹. Riegłowskie pojęcie, pomnika wiąże się bezpośrednio i pamięda. Pomnik (Denkmaf) jest znakietn pąmłęd, rezultatem rzutowania pamięci indywidualnej lub zbiorowej na jakiś przedmiot materiałnyiWychodząc od przestanek, które z dzisiejszej perspektywy zasługują bez wątpienia na miano antropolog! czno-kułturowych, Alois Riegl podzielił ogół przedmiotów pełniących funkcję znaków pamięci. Pierwszą grupę tworzą pomniki zamierzone I wytwory, które powstały z myśją u upamiętnieniu jakiegoś wydarzenia bądź postay Drugą grupę tworzą natomiast pomniki niezamierzone - artefakty których powstanie nie wiaząło się z intencją upamiętniającą, które jednak na pewnym etapie swojego istnienia, w określonym kontekście kulturowym zaczęły być traktowane jako szczególne znaki pamięci2j|ako jwmnilo historycz^{historische Denkmale)²⁰.

Ten sam problem został ostatnio poruszony przez Krzysztofa Pomiana przy okazji rozważań o przemianach metodologii nauk historycznych. Autor ten zauważył między innymi, że historycy czasów nowożytnych, podejmujący się rekonstrukcji przeszłości w oparciu o wyniki badań nad jej reliktami, zmieniali oblicze dziedziny, którą uprawiali: ze sztuki, historia stawała się nauką. Charakter tych kulturowych przemian - których odzwierciedleniem jest wspomniane już przechodzenie od poznania bezpośredniego (odwołującego się do doświadczeń bezpośrednich uczestników wydarzeń i ich pamięci) do poznania pośredniego (gdy przeszłość zaczyna być przez historyków rekonstruowana nie na podstawie relacji ustnych czy pisanych, lecz na podstawie analizy pomników historycznych) - podsumowuje znane stwierdzenie: .przeszłość przestała być przedmiotem wiary, a stała się przedmiotem poznania”²¹.

Podsumowując ten wątek rozważań można stwierdzić, że naukowa eksploatacja dzieł przeszłości jako źródeł wiedzy przechodziła różne fazy i podlegała różnym modom. Ogólnie rzecz biorąc, jej zakres obejmuje wszystko to co Brandi określa mianem analizy filologicznej: ustalanie genezy datowanie, atrybucja, a także wszystkie te procedury badawcze, które prowadzą do rekonstrukcji przeszłości w wymiarze znaczeniowym. Określenie .pomnik historyczny' jako odpowiednik włoskiego monumento stanco i francuskiego monument historiąue należy więc uznać za kategorię o rodowodzie naukowym, pojawiającą się wraz z przyjęciem wobec dzieł człowieka postawy poznawczej, wraz z zarysowaniem się podziału na podmiot i przedmiot poznania. W długiej tradycji piśmienniczej, czerpiącej między mymi | przemyśleń Vołtaire’a na temat metod uprawiania historii, określenie jakiegoś artefaktu mianem pomnika oznaczało, że jest on postrzegany jako źródło wiedzy o przeszłości.

Założenia Cesare Brandiego 9 koncepcja pomników Ałotsa Riegła

W koncepcji dzieła sztuki przedstawionej w Teoria dei testauro pojawiają się stwierdzenia, które przywodzą na myśl uwagi o pomnikach - znakach pamięci, zamieszczone we wspomnianym już dziele Riegta. Obaj teoretycy podnoszą do rangi problemu podstawowego kwestię intencjonalnośti odbioru. Podobnie jak <fta Brand tego, punktem wyjścia do rozważań dla wiedeńskiego teoretyka są .wszystkie wytwory rąk ludzkich”. Zdaniem Riegla .ogromną wartość może przedstawiać nawet: oderwany

30mm i9C3.»tr-9. wtem 2002 «. 30-33    grapa raffiran pewwwfc* dawnefct fcftiNnrimk

-idę trihgfr    » faoria del reatauwL- Do wartości (hwwoió iMwfctnpe jHtnaii Ora

•OMWfcMiach o rumach i