DSC29

m 10. Oligopol

poszczególnych poziomów produkcji oligopolu i podzielić produkcję między otigopolistów. Koszty marginalne oligopolu wyznacza się wtedy, dzieląc przy-

przyrost produkcji._

Przykład 10.2 (zmowa oligopolu). Dostawcy hipotetycznego oligopolu ^■■K^^gMenadzili dane o dziennym popycie na ropę Q [min baryłek] po różnych cenach za baryłkę P [5] (tabela 10.14).

taMa 10 U. fcyni dKfopnłc

1 $■*!__	£>fm!n baniek]
tlb			4	5		7	8	9
r l y|: •			60	50	40	30	20	10

Należy esu.be produkcję i cenę maksymalizującą zysk łączny branży. Mno-wyznacza się przychód całkowity PC [min S]. Li* ^^■^HKPgpljćje przez pnyrosty O. uzyskuje się przychód margi-nilny PM\y> Wyniki podano w tabeli 10.15.

ItMi    eafcowm i marginalny oligopolu

j Kowt |    fala baryłek)

fpuyehtt t				4	' s		7	8
	^4}			i		: u		15	20
	4 [		n j	25 j	, ; 3s	46	60	75	95
	-~fp|			60 |	50	40	30	20	10
	£jjgflh|	Mi I		240 !	' ^250	240	210	160	90
			50 |					-50	-70

zrównuje się z kosztem marginalnym, gdy oba są rów-WnJk.lMóe się tak. gdy produkcja wynosi 5 min baryłek. Oligopol osiąga

ze sprzedaży na poziomie 250 - 35 = ■^■Hypimmmgszearo go o koszty staie otrzymuje się zysk ze sprzeda-odczytujemy. że produkcję 5 min baniek należy podzielić na 1 «ta baryłek dostawcy Dl, 2 aałn ban iek dostawcy D2 i 2 min baryłek dostawcy IB.

Zakaz nawy ctwewęj wynika z prawa do wolności gospodarczej, podobnie pjcakfag wneftich działaś ograniczających konkurencję. Ustalając wspólną

wysoką cenę, oligopoliści ograniczają prawo nabywców do wpływu na cenę I kierowania się nią przy wyborze produktu. W efekcie zwiększają zyski koszem nabywców i podobnie jak monopol zmniejszają rynkową wielkość sprzedały. Ten sam skutek przynosi zmowa bezpośrednio ograniczająca łączną podaż produktów lub usług. Dlatego urzędy antymonopolowe działają w wielu gospodarkach rynkowych i nakładają kary finansowe za zmowy.

Zmowę bardzo trudno jest udowodnić. Zwykle robi to adresat propozycji nowy albo jej uczestnik pod warunkiem, że ujawniając ją, uniknie kary. Urząd podejmuje dochodzenie na wniosek nabywców, konkurentów albo z własnej iiGcjaiywy. Poszukuje dowodów w dokumentach, kontrolując sprawozdania i umowy. Często znajduje się tylko symptomy zmowy: jednakowe ceny produktów konkurentów i wielkość sprzedaży rynkowej maksymalizującą łączny zysk oligopolistów. Sama jednolitość cen nie dowodzi zmowy, ponieważ może być efektem dozwolonego naśladownictwa cenowego. Sama maksymalizacja łącznego zysku rynkowego też nie wystarczy, ponieważ może być efektem konk nacji cenowej oligopolistów. Pozytywny wynik śledztwa urzędu antymonu, lewego kończy się decyzją i karą, W Polsce można się odwołać od decy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do Sądu Antymonopolow ilbodoSądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Struktura oligopolu i trudności dowodowe sprzyjają porozumieniom czającym konkurencję. Często nabywcy podejrzewają zmowę w handlu pal' mi w małym mieście, gdzie stacje benzynowe są nieliczne i należą do dwóch kDku ajentów. W Stanach Zjednoczonych skazano czterech największych pro-l docentów pamięci półprzewodnikowych za zmowę cenową w latach 2001-2002. Samsung, Hvnix. Elpida Memory i Infineon zostały skazane na kary finansowe odpowiednio 300, 185, 84 i 160 min S, a ich pracownicy na kary pozbawienia *obości i grzywny. Na rynkach innych niż oligopol zmowy się nie spotyka, (jednakowe ceny tak. W konkurencji doskonałej obowiązuje jedna cena ryńko-*ł W konkurencji monopolistycznej ceny i popyt na substytuty zmieniają się w tym samym kierunku pod wpływem czynników ogólnorynkowych.

Zmowy zalegalizowane i sformalizowane przez rząd lub rządy to kartele. Najbardziej znanym kartelem jest OPEC - Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej. Jej przedstawiciele regularnie się spotykają, ograniczają i reglamentują wydobycie i podaż, aby na rynku utrzymała się wysoka cena, cena maksymalizująca łączne zyski sprzedawców ropy.

Warunkiem zmowy jest zapewnienie produkcji i zyskowności wszystkimoli-gopolistom (dodatniego zysku). W przeciwnym razie rozgorzeje wojna cenowa, *aika o to, które z przedsiębiorstw ma opuścić rynek, co zapewni większe korzyści skali pozostałym. Są co najmniej trzy przyczyny nietrwałości zmowy:

! Istniejący podział rynku. Przedsiębiorstwa o wysokich udziałach w rynku czerpią zyski z dużych korzyści skali, powiększających opłacalność produkcji. Będą one zabiegały o status quo na rynku. Jednakże niektórzy konkurenci nie chcą traktować zdobytych udziałów w rynku jako stałych. Kompromisowy