DSC91 (2)

jedna z ostatnich, próba wkraczania na teren religioznawstwa porównawczego obdarzonych tupetem filologów i filozofów bez odpowiedniego przygotowania religioznawczego. Bo sama współpraca religioznawcy szczegółowego z komparatystą przynieść może zawsze piękne rezultaty. Wyczyny ekstrapolacyjne filologa. etnologa, teologa, psychologa, socjologa czy filozofa skazane są teraz z góry na krytykę. Chociażby były przedsiębrane przez człowieka tak ogromnej wiedzy, subtelności odczucia i takiego temperamentu, jak omawiany tu specjalista w dziedzinie mitologii greckiej.

Rozdział czternasty

M IKCKA E I. I A D E .1 A K O T E O R ETYK ŚWIĘTOŚCI I MITU

Wszystko to, co uczynili bogowie l przodkowie, co opowiadają nam mity o Ich czynach twórczych, należy do sfery świętości l przez to ma udział w bytowaniu. Natomiast to wszystko, c?cgo podejmują się ludzie z własnej Inicjatywy, bez mitycznego wzorca, należy do sfery świeckiej. I dlatego Jest to działalność czcza l złudna, prawdę powiedziawszy — nierzeczywista.

Mtrcea Ellarle

Taki oto paradoks legł u podstaw całej działalności naukowej współczesnego nam wybitnego uczonego pochodzenia rumuńskiego, Mircey Eliadego. Mianowany ostatnio profesorem religioznawstwa porównawczego i kierownikiem sekcji religioznawczej na uniwersytecie w Chicago szerzy swe idee w sposób, będący konsekwentnym rozwinięciem przytoczonego wyżej cytatu.

Jest to wyzwanie rzucone wszelkim poczynaniom laickim, niezależnie od miejsca i czasu. Nic dziwnego, że postępowy uczony wioski, Ernesto de Martino, uznał Eliadego za wodza duchowego tzw. akcji rewaloryzacji świętości i mitu, która chce położyć tamę wobec coraz żywszych prądów laickich całego współczesnego życia. De Martino, w udostępnionym czytelnikowi polskiemu artykule, trafnie charakteryzuje w ten sposób Eliadego: „Ale badaczem, który najdłużej i na gruncie największej obfitości faktów z dziedziny historii religii zajmował się tym «krokiem wstecz* w związku z mitem i rytuałem, był bez wątpienia Mircea Eliade. To, co autor nazywa «ontologią archaiczną*, polegać ma na przeobrażeniu procesu historycznego w powtarzanie się archetypów mitycznych wydarzeń pierwotnych, które dokonały się raz na zawsze in illo tempore” ^l.

Ostrzeżeni już na samym początku co do ogólnego nastawienia ideologicznego autora, postarajmy się jednak dać sprawiedliwy

317