DSC91 (4)

250

Dramat renesansowy: Anglia

Nie są to jeszcze wiersze świetne, ale ich wielkie znaczenie polega na tym, że przyszły, wybitniejszy poeta otrzymał instrument pozwalający na wygranie każdej nuty, jaką zapragnie.

W najwcześniejszych próbach komediowych widzimy młodego Szekspira w roli następcy tych pisarzy, początkowo niezbyt pewnego siebie. Nie znamy ścisłej chronologii jego wczesnych sztuk, odnosimy jednak wrażenie, że są to eksperymenty młodego człowieka. Stracone zachody miłości (Love's Labour’s Lost) są impertynencką satyrą napisaną przez młodaS^-. ca śmiejącego się z otaczającej go bzdury, ale też gardzącego nią. Poskromienie złośnicy (The Tamińg of theShrew) jest wesółymTotem na skrzydłach włoskiej farsy, a w Komedii omyłek (The Comedy of Errors) złożona została dań Plautowi. Gdy się jednak przypatrzymy bliżej tym sztukom, odkryjemy w nich w zalążku te walory,' które wzbogaciły późniejsze dramaty. Satyra w Straconych zachodach miłości jest właściwie skierowana przeciw sobie; wyśmiewając Berowne*a Szekspir* drwi z własnej głupoty, a nawet Holofernes nie jest tylko obiektywniej ujętą zabawną figurą, pośmiewiskiem intelektualistów. Jest tu ciepło i oryginalność koncepcji, których darmo szukać u poprzedników. Być może, konstrukcja jest jeszcze zbyt mechaniczna, postacie niedostatecznie pogłębione, a wesołość nieco wymuszona, ale przy całej ich niedoskonało^®" komedie te wyróżnia szczególna atmosfera.

Dysponując jedynie tymi sztukami nie potrafilibyśmy przepowiedzieć drogi, którą obierze Szekspir w dziedzinie -komedii. Satyra w Straconych / zachodach miłości, farsowy śmiech w pozostałych dwóch utworach sugerowały raczej, że młody adept dramaturgii odejdzie od komedii romantycznej i zajmie się tworzeniem scen pełnych dowcipu i zabawnych sytuacji.    'V||H

Wkrótce jednak następuje szczytowe osiągnięcie i wszelkie wątpliwości zostają rozwiane. W Śnie nocy letniej (A Midsummer Nighfs Dream, ok. 1595) mamy już mistrzowskie opanowanie techniki 1 wspaniały rozwój owego romantycznego stylu, który Lyly’emu i Greene’owi umożliwił zharmonizowanie różnorodnych elementów. Heroiczny Tezeusz, pospolity Egeusz, kochankowie, wróżki, rzemieślnicy, wszyscy utrzymana są w jedńej tonacji.' Jesteśmy w świecie snu, w którym wszystko wydaje się podwójne. Niełatwo. oddzielić fantazję od rzeczywistości, |i zmysły nasze uległy jakimś czarom. Niczego podobnego nie było dotąd w świecie dramatu.

W Śnie nocy letniej puszczone zostały wodze fantazji, lecz Szekspafl nie będzie na tej sztuce wzorował swych pozostałych komedii romaS^| tycznych. Oberon nie znajdzie sobie towarzysza aż do schyłku kariery dramaturga, gdy został stworzony Ariel, by pomagać czarom Prosper^ Główna linia rozwoju występuje znacznie wyraźniej w sztuce mniej wy-