DSC`48

XX. ETAJPT PROCESU BADAWCZEGO

1. Wprowadte Mile

Rozdział niniejszy zawiera bardzo skrótową charakterystykę po—

. szczeg-ólnych etapów procesu badać empirycznych, od wstępnego sformułowania prób leniu badawczego aż do uogólnienia wyników. Badania empiryczne posiadają swój dosyć jednoznaczny schemat, nazywany inaczej algorytmem procesu badawczego. Oczywiście "algorytm" ten nie jest i nie może byó całkowicie sztywny i jednoznaczny. Na każdym z wyszczególnionych etapów badać istnieją zróżnicowania i modyfikacje. Modyfikacje te nie dotyczą jednakże samych etapów badać. Oznacza to, że każde badania empiryczne muszą być prowadzone przy uwzględnieniu wszystkich głównych etapów /w tekście oznaczonych numeracją rzymską/. Kolejność tych etapów może ulec pewnym przesunięciom /np. eksplikacja i operacjo-nalizaćja problematyki badawczej dokonywana jest często ' równolegle 1 nie rozdzielnie/, ale żadnego z nich nie powinno się całkowicie pomijać.

Skrótowe omówienie nie jest — rzecz jasna — równoznaczne z wyczerpaniem problematyki. Rozdział ten nie dostarcza informacji o tym, Jak należy postąpić, jak podjąć kolejne decyzje, ale wyłącznie informuje o tym, jakie decyzje muszą być podjęte, jakie problemy rozwiązane, aby badania nie były obciążone określonymi błędami. Niestety, podjęcie tyoh decyzji nie gwarantuje po prawnośoi badań. Pewne jest natomiast co innego: nie podjęcie tych decyzji, brak roztrzygnięoia zasygnalizowanych tu problemów oznacza nieprawidłowe, nienaukowe przeprowadzenie badań i niemożliwość określenia wartości rezultatów.

2. Wstępne sformułowania problemu

Problem naukowy może być zdefiniowany jako pytanie, na które nie ma Jeszcze w nauce odpowiedzi. Problem można utożsamić więo z pytaniem, ale nie każde pytanie Jest problemem naukowym. Wprowadza się trzy następujące kryteria kwalifikująoe pytanie jako problem naukowyi 1/ Pytanie musi dotyczyć obiektywnego stanu niewiedzy.

2/ Powinno ono być wyrażone w języku naukowym /zawierać pojęoia, terminy przyjęte w nauce/.

3/ Powinno być sformułowane w taki sposób, aby było wiadomo.

19