DSC�52

historische Methode der EtHnoi

Z    —jarror^

I pr?ociwnikiem fego nurtu, a walka ze szkolą Schmidta wysuwa się na czoło jego wysiłków badawczych. Opozycja wobec koncepcji pramonoteizmu stawała się tym bardziej nieuchronna i ostrzejsza, im bardziej Pettazzoni wgłębiał się w problematykę genezy i ewolucji idei Boga, a potem jego atrybutów. Uczony stale kwestionował zarówno ewolucyjny schemat rozwojowy religii szkoły kulturowo-historycznej i jej „degeneracjonizm” religijny, jako też paralogizmy, naciągania faktów i wadliwe interpretacje Istoty Najwyższej, utożsamianej przez tę szkołę z Bogiem monoteizmu chrześcijańskiego.

Chcąc uniknąć i przeżywającego się klasycznego ewolucjonizmu, i najpoważniejszego ówcześnie nurtu antyewolucjonistycznego — pseudohistoryzmu szkoły kulturowo-historycznej — Pattazzoni musiał znaleźć jakąś inną busolę metodologiczno-ideową, pozwalającą mu sprostać tej walce na dwa fronty. Znalazł ją w rozwijającym się podówczas neoheglowskim historyzmie B. Crocego, historyzmie „absolutnym” (aktualistycznym) i — rzecz jasna — idealistycznym. Pettazzoni przejmuje tezy głośnego i nader wpływowego już przed I wojną we Włoszech (a wkrótce potem i poza granicami kraju) filozofa: podobnie jak Croce sądzi, że „absolutna rzeczywistość” dziejów nie może być zamknięta w jakimś schemacie — stąd (aplikując istonsmo assoluto Crocego do historii religii) musiał być niechętnie usposobiony do prokrustowego procederu Schmidta. W ślad za Cro-

dnThn^PettaZZ°ⁿⁱi,.^tI^{aktuie także dzia!aln}°ść ludzką jako działalność ducha, rozwoj ktorego wyznacza historię.

Peu“i^Ząstal^CX^CCan(^{iZm W} .^S2ezeg^ó,ową dziedzin? historii religii, jej Syzm I _mLn“ «P°«>b twórcą nowej szkoły religioznawczej: s^owfa^ ™~^!^aUZmU r ^m‘^a*. niezaprzeczalne pi badawczego. Ostrze ideologiczne⁶!” ^{na stworzenie} szerokiego frontu ciwko statyczno-konfosvinem,. ^{t<?g0 f}™^{ntu by,}° '^v>'^m‘erzone prze-biste cechy charakterowe Pettazzonieco 7 ^ZjaW!;^{sk rpIi}8ijnych, a oso-ryzmu doprowadziły do em-m™ ^g° ^szero'⁵¹ zakres jego histo-Z teologii oraz do wniesienia we \^łosk "^ai!^k°^wc8° religioznawstwa ryczno-_{komparalyslyc/n}    ^    świadomość społeczną histo-