DSC�62

_{J m} naszych badań. Badania te są wol_ne

wiedzy - jest    _ri,tych założeń monoteistycznych;

od jakichkolwiek z góty P'    _jest jako kompleks ideolo.

atrybut wszechwiedzy P°    . _ja^yko formacja historyczna,

giczny. jako stniktura t e    _{ować> C}o rozumiemy przez

Przede wszystkim tr - _{kowi WSZO}chwiedza nie jest dana. wszechwiedzę boską. ^ _obdarzeni niezwykłą siłą poznawczą. S^Stt^iął u d z"'e‘ wyjątkowi, różniący się w jakiś sposób od ncó u takfmi byli w starożytności wieszczków*, jak na przykład Kalcha oiónopLs, który zna „teraźniejszość przyszłość i przesz ość” (Iliada, 1.70), takimi są u obecnych jeszcze ludów pierwotnych szamani i czarownicy, jak piay u karaibskich Arawa-ków który „wie wszystko”⁷. U Dakotów kanadyjskich czarownicy „widzą wszystko”, nawet gdy śpią; nikt nie może się do nich zbliżyć nie będąc widzianym ®; Luszejowie w północnej Birmie nazywają swoich czarowników puithia.TH, „wielcy znawcy”⁹; u Mordwinów tubylcza nazwa czarowników znaczy „ten (lub ta), co wie” ^,0.

• Zmarli, a raczej ich duchy, wiedzą wszystko. U Dakotów Teton duchy wiedzą wszystko, „kiedy będzie wiatr, kiedy spadnie deszcz i kiedy nadciągną wielkie chmury burzowe” ^1!. Ni-senanowie (Maidu południowi, środkowo-północna Kalifornia) wierzą, że zmarli mają zdolność widzenia wszystkiego ¹².

< Również i zwierzęta — niektóre zwierzęta, a w szczególności te, które umieją latać — „wiedzą wszystko”, wiedzą, co kto robi i co mówi, wiedzą, jaka będzie pogoda i co się wydarzy - jak twierdzi Pliniusz (Not. Hist., 8,28) i jak wyjaśnia arsten *. „Niewątpliwa zdolność wielu owadów, ptaków :r^yC ,^ZW1CrZąt P^r^widywania pogody może być jedną z przy-ności tsnówl? ^ludy,Psotne do przypisywania im zdol-szczepu Ekoi (i<^{7Cnla P}i°k ^{lnnytm tak}*^e względami”. Według gu ocTach _kt6 c n^rUn) ^^{Vają PtaW (a tak}- i ludzie) „o czwór-

^pl,tl dopomagają ,hl„_r„„ i_mi_oni‘,f ^{Edów    0r}*>

wszystko” >». Według,Huiczolów HMn    *, ’ ^znaczy ”^{ja wlem}

orły i sokoły słyszą wszystko i    /.^Meksyk) Ptaki, zwłaszcza

wiedzą o wszystkim co wtp . , Pośrednictwem szamani

’ ^kt° ^P°^wiedzial. gdziekolwiek to było.