DSC�85

Nie ma dla was tajemnic, nie ma nic, czego byście nie przeniknęli.

Rig-W., 7.61,5.

W tym sensie są obaj razem viśvavedas, czyli wszechwiedzący (Rig-W., 8.25,3). Wszechwiedza Mitry i Waruny. jest w zasadzie wszystkowidzeniem (Surya), które jest okiem Waruny (por. wyżej), jest również okiem Mitra-i-Waruny (Rig-W., 6.51,1; 7.61,1; 7.63,1; 10.37,1). Jak Mitra, tak też i Mitra-i-Waruna nie zamykają nigdy oczu; jak Waruna, tak też i oni mają swoich „szpiegów”, którzy wszystko widzą i są nieomylni (Rig-W., 6.67,5); nic więc nie ukryje się przed nimi:

Spoza ogromnej ziemi, spoza wyniosłego nieba, o szczodrzy dobroczyńcy. rozesłaliście po roślinach i po domach szpiegów swoich i nie zamykając oczu śledzicie tych, którzy knują coś na stronie.

Rig-W., 7.61,3.

To intymne wzajemne przenikanie się Mitry i Waruny, znajdujące również i gramatyczne odbicie w dualnej formie ich dwumianu (znamienne jest pierwszeństwo dawane zawsze Mitrze) tłumaczy się wspólną ich obu uraniczną naturą. Mitra i Waruna to dwa uzupełniające się aspekty nieba — dzienny (Mitra) i nocny (Waruna) ^,2. Podstawą wszechwiedzy (wszystkowidzenią) dwu-, mianu Mitra-Waruna jest uraniczna natura jego obu składników. Podobnie jak Mitra i Waruna są obaj wszechwiedzący (wszystkowidzący), gdyż są niebem w jego obu aspektach, tak też i Mitra-Waruna wie wszystko, gdyż wszystko widzi, a wszystko widzi, gdyż jest niebem w jego całokształcie, niebem imma-nentnym w kolejnej przemianie dni i nocy (niebo dzienne i niebo nocne), o zawsze otwartych oczach (dniem słońce, nocą księżyc i gwiazdy)^12bis skierowanych na ziemię i ludzi.

Sury a

Surya, Słońce, jest okiem (Rig-W., 7,66—16; Atharw.-W., f3.1,4b; pór. Rig-Wr, 1.16471175.40,8), jednym z dwojgu oczu nieba (Rig-W., 1.72, 10: drugim okiem j^{ooł    13} Słońce jest okigni.

Waruny (Rig-W., 1.50,6), a więc też jednym z oczu Mitry-i-Wa-runy (Rig-W., 6.51,1; 7.61,1; 7.63J.1 10.37,1).

Słońce, będąc okiem, widzi wszystko: jest „wszystkowidzące” (viśvucaksas, Rig-W., 1.50,2; 7.63,1); „rozglądające się na wszyst-

117

1G - W«/cchwlcd/.o bogów