dupa0013

jeżeli tylko u ten sposób możemy wyodrębnić podgrupy jednorodne jakościowo. Podobnie postępujemy, gdy klasyfikujemy cechę ilościową ciągłą. Ustalając warianty, też tworzymy klasy wartości cechy.

Po ustaleniu klas wartości badanych cech przystępujemy do grupowania statystycznego, czyli przyporządkowujemy poszczególne jednostki statystyczne wyróżnionym klasom cechy. Trzeba przy tym pamiętać, że klasyfikacja i grupowanie są to czynności ściśle z sobą zespolone.

Grupowanie statystyczne jest to podział zbiorowości statystycznej na jednorodne podgrupy według jednej lub kilku (jednocześnie) cccii. Jednorodne warianty cech (klasy) zostały wcześniej ustalone w trakcie klasyfikacji, Jeżeli kryterium grupowania jest cecha jakościowa, to takie grupowanie nazywamy grupowaniem typologicznym. Gdy zaś podstawą wyodrębniania podgrup jest cecha ilościowa - mówimy, że jest to grupowanie wariancy jne,

W szczególnych przypadkach może zaistnieć taka sy tuacja, iż formalnie rzecz biorąc dokonujemy podziału zbiorowości według cechy ilościowej, ale w efekcie mamy do czynienia z grupowaniem typologicznym, np. ludność Polski grupujemy według wieku (cecha ilościowa) na trzy podgrupy: wiek przedprodukcyjny, wiek produkcyjny i wiek poprodukcyjny. W wyniku lego grupow ania otrzymujemy trzy różne jakościowo podgrupy (ty py wieku). Jeżeli tę samą zbiorowość podzielimy tylko na dwie klasy (grupy), to taki podział jest podziałem dychotomicznym, np. ludność Polski podzielimy na dwie grupy -czynną i bierną zawodowo.

W poprawnie przeprowadzonym grupowaniu obowiązują podstawowe zasady logiki formalnej:

• grupowanie musi być wyczerpujące, tzn. że każda jednostka zbiorowości musi być sklasyfikowana i włączona do odpowiedniej podgrupy;

. grupowanie powinno być rozłączne, czyli wyodrębnione podgrup)' muszą się wzajemnie wykluczać;

• grupowanie powinno być efektywne, tzn. wyróżnione podgrupy pow inny być na tyle jednorodne jakościowo, by mogły stanowić podstawę twierdzeń uogólniających.

Rodzaje grupowania z zachowaniem podanych kryteriów formalnych pokazem) na przykładach.

IM.7. W badaniu budżetów gospodarstw domowych w 1992 r. w Polsce wyodrębniono 4 podgrupy (typy) gospodarstw domowych o następującej ich liczbie (źródło: Rocznik Statystyczny GUS 1993, s. 226):

gospodarstwa pracownicze    4 089

gospodarstwa pracowraczo-chlopskic    708

gospodarstwa chłopskie    747

gospodarstwa emerytów i rencistów    4 108

Mamy tu do czynienia z grupowaniem typologicznym, gdyż kryterium podziału była cecha jakościowa. Wyróżniono 4 typy gospodarstw, stosując formalne wymogi poprawnego grupowania.

1M.8. Innym kryterium podziału gospodarstw domowych jest liczba osób w gospodarstwie domowym. Wyodrębniono 6 podgrup (wariantów cechy) o następującej liczbie gospodarstw (źródło: jak w IM.7):

1    osoba    1 609    gospodarstw

2    osoby    2 710    gospodarstw

3    osoby    2 234    gospodarstwa

4    osoby    I 657    gospodarstw

5 osoby    250 gospodarstw

6 osób i więcej    592 gospodarstwa

Przykład jest ilustracją grupowania wariancyjncgo przeprowadzonego według cechy ilościowej skokowej (liczba osób).

IM.9. Statki morskiej floty transportowej pływającej pod banderą polską w 1992 r. pogrupowano według wieku statków (źródło: Rocznik Statystyczny GUS 1993, s. 368). Wick jest cechą ilościową ciągłą, w związku z tyrn warianty cechy są opisane za pomocą klas obejmujących przedziały wartości cechy. Jest to również grupowa nic u a ria ncyjnc:

do 5 lal	42 statki
6-10 lat	23 statki
11-15 lat	49 statków
16-20 lat	53 statki
21-25 lat	47 statków
26 i w ięcej	3 statki