DSC
60 (15)

56    2. Kalcyferole - witaminy D

i masę cząsteczkową M = 410,7. Wyodrębniono go po raz pierwsi z wątroby rekina; występuje we wszystkich tkankach zwierzęcych i roflj? nych, a także w komórkach mikroorganizmów. Skwalen jest produktem pośrednim w biosyntezie szkieletu węglowodorowego wielu steroidów a w szczególności cholesterolu, kwasów żółciowych, hormonów sterydowych oraz ergosterolu.

Warto podkreślić, że skwalen tworzy się w żywych organizmach z acetylo. koenzymu A, tj. tzw. aktywnego octanu, poprzez kwas mewalonowy i pirofog. foran izopentenylu. Do momentu wytworzenia pirofosforanu famezylu związku C₁₅ zbudowanego z trzech jednostek izoprenowych, biosynteza skwalenu, a zatem i wielu ważnych steroidów, przebiega tak samo jak w przypadku tworzenia się karotenoidów (por. schemat przedstawiony w podrozdziale 1.4). Dalsze etapy są już wyraźnie odmienne i wymagają bardziej szczegółowego omówienia. Kondensacja dwóch cząsteczek pirofosforanu far-nezylu zachodzi według reguły „ogon do ogona” w odróżnieniu od poprzednich etapów, w których jednostki izoprenowe łączyły się zgodnie z regułą „głowa do ogona”. A zatem sumarycznie można to ująć tak: C₁₅ + C₁₅ -»C₃₀.

Kolejne przekształcenia skwalenu w lanosterol i dalej w cholesterol przedstawiono na rysunku 2.5. Ze schematu tego wynika, że cyklizacji epoksydu skwalenu towarzyszy przemieszczenie dwóch grup metylowych, a mianowicie z pozycji C-14 na C-13 oraz z C-8 na C-14. Następnie grupa metylowa w pozycji C-14 ulega utlenieniu i od szczepień i u w postaci C0₂, w wyniku czego powstaje 14-demetylolanosterol. W podobny sposób eliminowane są dwie grupy metylowe z pozycji C-4 i w rezultacie tworzy się zymosterol. Izomeryzacja tego ostatniego prowadzi do powstania cholestadie-nolu z podwójnym wiązaniem w pozycjach C-7 — C-8 oraz C-24—C-25. Kolejna izomeryzacja polega na przesunięciu wiązania podwójnego z pozycji C-7—C-8 do pozycji C-5—C-6, tzn. właściwej dla cholesterolu. Powstały w wyniku tej izomeryzacji 24-dehydrocholesterol po uwodornieniu podwójnego wiązania w łańcuchu bocznym przekształca się w cholesterol. Biosynteza ergosterolu, zachodząca np. w komórkach drożdżowych, biegnie do etapu zymosterolu takim samym szlakiem jak w przypadku cholesterolu, natomiast dalsze przemiany zymosterolu przebiegają nieco inaczej, co ilustruje schemat przedstawiony na rysunku 2.6. Należy jednak podkreślić, że dokładna kolejność przemian nie jest znana w całej rozciągłości, a zatem traktować ją trzeba jako prawdopodobną.