ebook Typy Broni i Uzbrojenia 2 Samolot mysliwski Jak 1 Page

lotnictwa własnego i państw wysoko uprzemysłowionych oraz zaniedbanie modernizacji własnego przemysłu spowodowały kilkuletni regres w radzieckim lotnictwie myśliwskim.¹

Decyzja zmiany istniejącego stanu rzeczy została podjęta w styczniu 1939 r. W lutym tego roku odbyła się na Kremlu narada z udziałem przedstawicieli władz, lotnictwa wojskowego, przemysłu lotniczego, konstruktorów i pilotów. Podjęto na niej decyzje o najpilniejszych zadaniach przemysłu lotniczego z położeniem szczególnego nacisku na produkcję samolotów myśliwskich. Konkretne zadania zostały postawione zespołom konstrukcyjnym w lipcu i sierpniu. Z kilkunastu zbudowanych w latach -1939—40 prototypów samolotów myśliwskich do produkcji seryjnej zostały skierowane trzy: 1-200 (MiC-1), 1-22 (ŁaGG-1) i 1-26 (Jak-1), który jest tematem niniejszego opracowania.

Samolot 1-26 został opracowany w Doświadczalnym Biurze Konstrukcyjnym O KB, nr 115, kierowanym przez Aleksandra S. Jako wlewa. Konstruktor ten w latach trzydziestych opracował szereg projektów samolotów turystycznych i szkolnych. Wyciągając wnioski z działań wojennych w Hiszpanii pracował nad szybkim samolotem bombowym i lekkim samolotem myśliwskim. Według koncepcji Jako wlewa jego myśliwiec miał łączyć cechy samolotów: niemieckiego Messer-schmitt Bf 109 i angielskiego Supcrmarinc Spitfire, będących lotniczymi „przebojami” Europy Zachodniej. Jednocześnie samolot miał być wykonany z niedeficy-towych materiałów i dostosowany do produkowanych w ZSRR silników.²

Jedynym silnikiem rzędowym, jaki pasował do koncepcji Jakowlewa, był silnik w radzieckiej wersji rozwojowej licencyjnych silników Hispano-Sidza. Dla przyspieszenia projektowania płatowca wykorzystano doświadczenia uzyskane przy produkcji samolotu szkolno-treningowego UT-1 i jego wersji rozwojowych, np. przy konstruowaniu skrzydeł wzorowano się na płacie samolotu UT-1.

SAMOLOT 1-26

Wstępny projekt tego samolotu powstał w końcu 1938 r.; przy projektowaniu brali udział m.in. Wigant, Sinelszczikow i Adler. Początkowo źródłem napędu miał być silnik M-106 o mocy 993,6 kW (1350 KM),

przewidywane uzbrojenie miało składać się z działka kal. 20 mm i dwóch karabinów maszynowych. Zbiorniki paliwa miały znajdować się tylko w płacie. Z powodu znacznego opóźnienia prac nad silnikiem M-106 powstał projekt samolotu z silnikiem M-105P, którego zrealizowany wariant określony był t=»k¹^ jako 1-26-3. Numer 26 oznaczał kolejny projekt Jakowlewa, litera I — istriebitiel, czyli myśliwiec.

Prototyp 1-26, budowany w O KB Jakowlewa, został ukończony w moskiewskiej wytwórni samolotów Jakowlewa (nr 124) i przekazany do prób fabrycznych w końcu roku 1939. 1 stycznia 1940 r. rozpoczęto próby naziemne, 13 stycznia etatowy oblatywacz samolotów Jakowlewa Julian Piontkowski (Piątkowski) wykonał na tym prototypie pierwszy lot. Pomalowany błyszczącym czerwonym lakierem nosił nieoficjalną nazwę Krasowieć. Prawdopodobnie pierwszy prototyp latał z silnikiem M-105 i był nieuzbrojony.

Podczas prób fabrycznych stwierdzono szereg wad w instalacji paliwowej i olejowej oraz konieczność zmian niektórych rozwiązań konstrukcyjnych. Przewody paliwowe i olejowe zabezpieczono przed pękaniem, chłodnicę oleju przesunięto pod silnik, wloty powietrza do gaźników umieszczono u nasady płata, powiększono także usterzenie pionowe. Wszystkie te zmiany były wprowadzone na następnych prototypach. Pierwsze próby fabryczne wykazały, że 1-26 jest samolotem szybkim, np. prędkość maksymalna na wysokości 3000 m wynosiła 586 km/h, zwrotnym i łatwym w pilotażu.

Na początku marca oblatano wersję bojową samolotu. 27 kwietnia 1940 roku w czasie prób jednego z prototypów, w wyniku wady montażowej, zginął pilot oblatywacz Julian Piontkowski. Próby w locie kontynuował Paweł J. Fiedrowi.

10 czerwca 1940 r. samolot został przekazany do prób państwowych w NIIWWS (Nauczno Isliedo-watielskij Institut Wojenno Wozdusznych Sił), jednocześnie została podjęta decyzja o uruchomieniu produkcji seryjnej i przyjęciu samolotu na wyposażenie lotnictwa. Następnie rozpoczęto budowę serii informacyjnej, przeznaczonej do próbnej eksploatacji w jednostkach lotniczych. Pierwszy samolot z tej serii byl gotowy w październiku.

W sierpniu 1940 roku 1-26 zademonstrowano po raz pierwszy publicznie, a pięć samolotów przedse-ryjnych brało udział w paradzie lotniczej nad placem Czerwonym w dniu 7 listopada. Na samolotach tych, wyprodukowanych w Moskwie, usuwano usterki

W. Gusiew: Gniewnoje niebo Ispanji. Moskwa, 1972 r.

A. Jako wic w: Cci żizni. Moskwa 1972 r.