ekonomika (9)

I nwwnimmwftwT

'    i totalny

Transport średniego zasięgu

Transport

dalekiego zasięgu

«r» U JOaapAkacja kaasportn ze względu na aaaięg działania

flagi npran ni «nir i iiimrrij—Mf Grzywacz,]. Bumewio: EkonomJattransportu WKL. Warsza-IM a 4*

Transport btlskicgo zasięgu

S. Podział ze względu na dostępność dla użytkownika: transport publiczny branżowy, własny

W transporcie publicznym usługi świadczone są każdemu, kto za nie zapłaci przewidzianą w taryBe opłatę przewozową lub uzgodni cenę z przewoźnikiem w przypadku cen umownych oraz zastosuje się do obowiązujących przepisów i regulaminów. W zasadzie możemy mówić tu o nieograniczonym dostępie do usług transportowych

O transporcie branżowym mówimy, gdy przedsiębiorstwa świadczą usługi przewozowe odpłatnie, wyspecjalizowanym taborem, dla określonej branży lub resortu; np. przewozy na rzecz budownictwa, przewozy cysternami dla branży mleczarskiej, kolumna sanitarna.

Na transport własny składa się transport gospodarczy i indywidualny. W transporcie gospodarczym (własnym przedsiębiorstw) przewozy wykonywa-ne są nieodpłatnie na rzecz własnego przedsiębiorstwa poza transportowego, własnymi środkami transportu. Mogą być też świadczone odpłatne usługi na rzecz innych przedsiębiorstw, ale nie będzie to działalność podstawowa. Z kolei transport indywidualny może być identyfikowany z motoryzacją indywidualną.

6. Podział ze względu na formę własności: transport państwowy, komunalny spółdzielczy, prywatny.

Transport państwowy - właścicielem przedsiębiorstwa świadczącego usługi oraz majątku transportowego jest państwo. Ta forma własności przeważa w transporcie kolejowym i lotniczym.

Transport komunalny - prawo własności do wydzielonego majątku transportowego ma samorząd miejski lub gminny. Wlasnok komunalna występuje przede wszystkim w transporcie miejskim oraz czasami w transporcie o zasięgu wewnątrzregionalnym.

Transport spółdzielczy — właścicielem jest określona spółdzielnia (forma rzadko występująca).

Transport prywatny - właścicielami przedsiębiorstw transportowych są prywatne osoby fizyczne lub prawne, świadczące usługi na zasadach wyłącznie handlowych. Ta forma własności dominuje w transporcie samochodowym.

Omówione powyżej klasyfikacje transportu nie znalazły zastosowania w klasyfikacji działalności gospodarczej Unii Europejskiej (NACE), ani też w polskiej klasyfikacji działalności (PKO) opracowanej zgodnie z klasyfikacją NACE, które w gospodarce służą do wszelkich analiz ekonomicznych. W klasyfikacji PKD transportowi i łączności jest poświęcona sekcja 1. transport, gospodarka magazynowa i łączność. Transport ujęty jest w czterech działach:

•    transport lądowy, transport rurociągowy (dział 60);

•    transport wodny (dział 61);

*    transport lotniczy (dział 62);

*    działalność wspomagająca transport, działalność związana z turystyką (dział 63).

Szczegóły klasyfikacji działalności transportowej znajdują się w zal. 1.

1.3. Miejsce badań transportowych w naukach ekonomicznych

Ekonomika transportu jest działową specjalnością ekonomiczną, a jej podstawą teoretyczną jest ekonomia. Ekonomia odnosi się do całej gospodarki i dla niej formułuje twierdzenia w postaci kategorii ekonomicznych, takich jak popyt i podaż, koszty, ceny, zysk, czy wzrost gospodarczy, natomiast ekonomika transportu zajmuje się stosunkami gospodarczymi w transporcie, jako wyodrębnionej działalności produkcyjnej. Bada specyfikę przejawiania się praw ekonomicznych w transporcie. Ekonomika transportu jest jedną z wielu specjalności działowych ekonomii. Równoprawnie z ekonomiką transportu są traktowane: ekonomika przemysłu, rolnictwa, handlu, budownictwa, turystyki, ochrony środowiska i wiele innych.

Podstawowym pytaniem, jakie należałoby sobie postawić, jest: dlaczego konieczne było wyodrębnienie ekonomiki transportu jako specjalności naukowej z ekonomii ogólnej. Nikt nie wątpi, że transport powinien być przedmiotem badań ekonomicznych, choć nie było to tak oczywiste we wcześniejszym stadium