Elementa Latina IV 6

8

aedium secedit atque ibi omnibus arbitris procui amotis ora-tionem huiusce modi habiut:

2    „Ni virtus fidesąue vestra spectata mihi forent, neqmquam opportuna res cecidisset; spes magna, dominatio in manibus

3    frustra fuissent. Sed quia rnultis et magnis tempestatibus vos cognóvi fortes fidosque mihi, eo animus ausus esf maximum atque pulcherrimum facinus irtcipere, simul quia vobis eadem

4    quae mihi bona malaque esse intellęxi: nam idem velle atque idem nolle ea demum firma amicitia' est.

'fi    Mibi in dies magis animus accenditur, cum considero,

quae condicio vitae futura sit, nisi nosmet ipsi vindicamus in

⁷    libertatem. Nam postquam res publica in paucorum potentium ius atque dicionem concessit, semper illis reges, tetrarchae veetigales esse, populi, nationes stipendia pendere; ceteri om-nes, strenui boni, nobiles atque ignobiles, vulgus fuimus sine gratia, sine auctoritate, eis obnoxii, quibus, si res publica va-

8    leret, formidini essemus.| Itaque omnis gratia, potentia, honor, divitiae apud illos sunt, aut ubi illi volunt; nobis reliquere

9    pericula, repulsas, iudicia, egestatem. Quae quousque tandem

patiemini, o fortissimi viri? Nonne emóri per virtutem prae-stat quam vitam miseram atque inhonestam, ubi alienae su-perbiae Iudibrio fueris, per dedecus amittere ? '    •

10    Verum enimvero, pro deum atque homihum fidem, victoria in manu vobis est, viget aetas, animus valet; contra illis annis atque divitiis omnia consenuerunt. Tantummódo incepto opus

11    est, cetera res expediet. Etenim quis mortalium, cui virlle .in-genium est, tolerare potest illis divitias superare, quas pro-fundant in exstruendo mari et montibus coaęquąndis, nobis

12    rem familiarem etiam ad necessaria deesse? Cum tabuląs, signa, toreumata emunt, nova diruunt, alia aedificant, postremo . omnibus modis peeuniam trahunt, vexant, tamen summa libi-

13    dine divitias suas vincere nequeunt, At nobis est domi inopia, foris aes alienum, mała res, spes multo asperior; denique quid reliqui habemus praeter miseranf"animam ?

14    Quip igitur expergiscimini ? Enilla, illa, quam saepe opta-stis, libertas, praeterea divitiae, decus, gloria in oculis sita

15    sunt; fortuna omnia ea victoribus praemia posuit. Res, tempus, pericula, egestas, belii spolia magnifica magis quam oratio mea

16    vos hortantur. Vel imperatore vel milite me utimini: neque

animus, neque corpus a vobis aberit, Haec ipsa, ut spero, vo- i? biscum una consul agam, nisi forte me animus fallit et vos servire magis quam imperare parati estis“.

m

Catilina bellum facere et extrema experiri constituit

(Sallustiu?, De eon. Cat. 26,5; 27—30,1; 31,1—6).

26.    Postquam dies comitiorum venit et Catilinae neque pe- 5 titio neque insidiae, quas consulibus in Campo fecerat, prospere cess.ere, constituit bellum facere et extrema omnia experiri, quo-niam, quae occulte temptaverat, aspera t'oedaque evenerant.

27.    Igitur C. Manlium Faesulas atque in eam partem i; Etruriae, Septimiuin ąuendam Camertem in agrum Picenum,

C. lulium in Apuliam dimisit, praeterea alium alio, quem ubi-que opportiinum sibi fore credebat. Interea Romae multa simul 2 moliri: consulibus insidias tendere, parare incendia, opportuna loca armatis hominibus obsidere, ipse cum telo esse, item alios iubere, hortari, uti semper intenti paratique essent, dies noc-tesque festinare, vigi!are, neque insomniis, neque labore fatigariy^

Postremo ubi multa agitanti nihil procedit, rursus intern- 3 pesta nocte coniurationis principes convócat per M. Porcium Laecam, iblque multa de ignavia eoruin questus docet se Man- 4 lium praemisisse ad eam multitudinem, quam ad capienda arma paraverat, item alios in alia loca opportuna, qui initium belli facerent, seque ad exerc.itum proficisci cupere, si prius Cice-ronem oppressisset; eura suis consiliis multum officerej^

28.    Igitur perterritis ac dubitantibus ceteris C. Cornelius i eques Romanus operain suam pollicitus et Cum eo L. \^rargun-teius senator constituere ea nocte paulo post cum armatis hominibus sicuti salutatum introire ad Cłceronem ac de impro-v!so domi suae imparatum confodere. Cui^us ubi intellegit, 2 quantum periculum consuli impendęat, propere per Fulviam Ciceroni dolum, qui parajiatur, enuntiat. Ita illi ianua prohibiti 3 tantum facinus frustra susceperant'. _f

A^^Interea Manlius in Etruria plebem sollicitare, egestate 4 sjmiiP ac. dolore iniuriae novarum rerum cupidam, quod Sullae dbmiiiatione agros bonaque omnia amiserąt, praeterea latrones euuisque;'generis, quorum in ea regione magna copia erat,