etno(9

Rozdział III. Wyklęty ser

Paracelsus zastanawiał się nad tajemnicą białego płynu, który przemieniał się w ciało stałe: mleko, bezkształtny roztwór, dojrzewając i ścinając się, zamykany był i formowany w symboliczne kształty. Mysterium casei¹. Zadziwiająca metamorfoza zdołała opanować i kontrolować element niestabilny, szybko niszczejący, skłonny do rozkładu, kapryśny i zmienny, nieuchwytny, umykający, wielokształtny, trudno oswajalny.

Myśl przednowoczesną ogarniał niepokój na widok koagulacji mleka, zdziwienie z powodu procesów transformacyjnych, alchemii przemiany, amalgamatu substancji, które skrywały w swojej tajemnej kompozycji głębokie sekrety życia, nieznane mechanizmy rozkładu i ponownego scalania się w nowych, stałych morfologiach pierwotnego elementu, przepełnionego życiem w zawieszeniu, przybierającego określone formy i zaprogramowane geometrie pod wpływem działania mądrej ludzkiej empirii.

Jeśli ogień znalazł w Prometeuszu swojego kulturowego bohatera, to element płynny (mleko kojarzy się idealnie z wodą jako zasadą genetyczną, vis generał wa, pianą i drożdżami życia), białe płynne gęste mleko, nie przywodziło na myśl sensacyjnych opowieści ani nie znało heroicznych protagonistów, lecz przeciwnie, przypadła mu w udziale długa historia zbiorowej anonimowości, która nie dostarczyła tematu eposowi, a co najwyżej poezji bukolicznej i pasterskiej. A przecież pracowita pomysłowość prymitywnych wędrownych plemion musiała skłonić je do długotrwałej refleksji - mierzonej niemal w erach geologicznych - nad możliwością opanowania, koagulacji, przeistoczenia ciepłego płynu, pełnego niewidocznych witalnych składników (podobnie jak sperma i krew), wzburzonego rosołu, fermentującego, skłonnego do szybkiego psucia się i głębokiej przemiany.

Przejście od ulotności niestabilnego płynu, o nieznanym - lecz z pewnością krótkim - okresie trwałości, do czasu wydłużonego, nieprzemijalnego, kontrolowania jego zdolności do przekształcania się musiało wymagać długotrwałej obserwacji, wiedzy „interdyscyplinarnej’', doświadczeń, umiejętności, techniki plemiennych, które umożliwiły