File0015 (5)

staniu z dobrodziejstw tej samej cywilizacji, sprawia, że twórcze elementy w narodzie mogą stać się właściwym, ] nym narodem w każdej chwili, są nim, bowiem w stanie mc wości — in potentia. Momentem decydującym dla przejścia stanu bierności cywilizacyjnej do stanu narodu właściwego, dzie świadome przyswojenie psychiczne dotychczasowego robku cywilizacji i wzięcie czynnego udziału w jej tworzeniu.

W poprzedzającej nas epoce rozróżnienie właściwej, tw czej części narodu oraz biernych jego odłamów występów; już całkiem wyraźnie. Poszczególni teoretycy ruchów naro< wych nawoływali do wciągnięcia wszystkich warstw do pra nad cywilizacją narodową, wskazywali przepaście pojęcio-i obyczajowe, dzielące poszczególne części tego samego naroc Pojawiały się hasła pracy wśród ludu, zaprowadzenia oświat uświadamiania społeczeństwa i t. d. Jednak wszystkie te wys ki, choć u różnych narodów w różnym stopniu, nie były prz prowadzone z dostateczną energją i konsekwencją. Poświęć no się naprzykład z zapałem pracy wśród ludu. zapomniał zaś zupełnie o inteligencji, która stała się bierną i obcą dla wł snej cywilizacji narodowej.

Zasadniczą natomiast tendencją nacjonalizmów nowej ep ki jest wciągnięcie do twórczości cywilizacyjnej wszystkich bie nych odłamów narodu. Nacjonalizm nowej epoki dąży żywiole wo do rozszerzenia pojęcia narodu we właściwem jego znacz* niu, zarówno na te grupy, które od wieków twórczej roli w bi dowaniu cywilizacji narodowej nie brały, jak i na te warstw.' które stosunkowo niedawno stały się biernemi cywilizacyjni! Jasnem bowiem jest. że większość inteligencji, czasów wspói czesnych. bezpłodnej przez chaos ideowy i moralny w stosur ku do własnej cywilizacji, niepodobna wliczyć do twórczej war stwy narodu, jedynie właściwie uosobniającej ducha narodowe go. To obecnie powszechnie realizowane dążenie do wciągnięci największej możliwie liczby jednostek do czynnego udziału v tworzeniu cywilizacji narodowej jest właściwością, zapewniają

16