File0018 (5)

nia. choćby najcięższe nawet ograniczenia i skrępowania własnej samowoli.

Nacjonalizm w nowej epoce nie jest więc cechą oryginalna. przez sam fakt swego występowania, gdyż w każdym okresie prąd narodowy uczestniczył z niniejszą lub większą siłą. Cechą natomiast charakterystyczną dla nowych czasów jest istnienie w psychice jednostek, warunków, przyczyniających się znakomicie do pogłębienia treści nacjonalizmu w zestawieniu z prą darni narodowemi w epokach poprzednich. Wyrazem tego pogłębienia jest rozszerzenie się twórczej, właściwej części narodu na wszystkie jego odłamy, większy udział czynników rozumowych w świadomości narodowej jednostek oraz pojmowanie przez jednostkę pracy dla dobra narodu jako warunku własnego szczęścia. Tak pogłębiony nacjonalizm stanowi tlo duchowe nowych czasów. Na tern tle występują inne cechy nowej epoki, nurtujące w życiu młodych pokoleń.

Istnieje więc w miodem pokoleniu jako najbardziej zasadniczy i silny, pęd do wartości bezwględnych. Stara epoka jest epoką względności. Niema w niej absolutnych wartości moralnych, są tylko normy konwencjonalne, rozumiane subiektywnie. Niema norm prawnych, których prawność wynikałaby z ich istoty, są tylko zakazy lub nakazy ogłoszone w formie prawa, a regulujące te czy inne względy praktyczne. Niema nadewszystko jakichś bezwzględnych celów, którymby życie jednostek miało służyć. Jednostka, albo wogóle nie uświadamia sobie poco żyje, albo też w ciągu życia zmienia cel swego istnienia w zależności od tych czy innych perspektyw i praktycznych względów. Skutek tego stanu jest taki, że ludzie starej epoki naogół nie posiadają miar)', uprawniającej do orzeczenia, że coś jest bardziej, a coś mniej wartościowe. Ci zaś nawet. którzy mogliby znać tę miarę, uważają za niecelowe stosowanie jej w życiu.

Samo życie zostało pojęte jako zjawisko, stojące zdała od jednostki, jako coś dla człowieka zewnętrznego, w swym charakterze przypadkowego. Życie dyktuje nawet jednostce te

19