Ekonomika turystyki R Łazarek (169)

• alternatywę inwestycyjną, tzn. inwestycje w sferze obsługi turystycznej zamiast w innych branżach gospodarki.

Dość często w ogóle nie dostrzega się możliwości substytucji między eksportem towarów a przyjazdem turystów zagranicznych oraz praktycznych korzyści, które może przynieść gospodarce uwzględnienie tego faktu w polityce międzynarodowych stosunków gospodarczych. Nie chodzi przy tym jedynie o substytucję, ale i o to, że dzięki turystyce przyjazdowej przedmiotem eksportu stają się dobra i usługi, które „czysta teoria handlu zagranicznego” każe, według R. F. Harroda, zaliczać do dóbr i usług „czysto krajowych”⁴⁴, rzekomo nie mogących być przedmiotem obrotu międzynarodowego.

Obecnie w Polsce za główne źródło dopływu dewiz uważa się wydatki dokonywane przez cudzoziemców⁴⁵. Według szacunków Instytutu Turystyki, w 1995 r. cudzoziemcy zostawili w Polsce ok. 6,5 młd USD, co stanowiło 32% ogólnej wartości eksportu towarów⁴⁶. Największa część tych wpływów (3,3 mld USD) pochodziła od odwiedzających jednodniowych.

Według badań dokonanych przez Urząd Statystyczny w Zielonej Górze, przy ścisłej współpracy z Departamentem Handlu, Transportu i Usług GUS, wartość towarów i usług zakupionych w Polsce przez cudzoziemców w 1995 r. wyniosła 9 076,3 min zł. Cudzoziemcy z krajów graniczących z Polską wydali w Polsce w 1995 r. na zakup towarów i usług ogółem 6 713,8 min zł, co stanowiło 74,0% wszystkich wydatków poniesionych przez cudzoziemców⁴⁷.

Niezwykle charakterystyczny był niski udział wydatków na usługi związane z pobytem w Polsce, Większość stanowiły wydatki na zakup towarów, czyli był to „detaliczny eksport towarów” dokonywany przez zagranicznych odwiedzających.

Zakup usług w wydatkach dokonanych przez cudzoziemców wyjeżdżających z Polski przez granicę południowo-wschodnią stanowił zaledwie 3,3%. Identyczne były wydatki obywateli państw sąsiednich. Zakup usług stanowił 15,4% wydatków dokonanych przez cudzoziemców wyjeżdżających przez granicę południową, a obywateli państw sąsiednich tylko 2,0%. W przypadku cudzoziemców wyjeżdżających przez granicę zachodnią zakup usług stanowił 23,9% wydatków, w tym dokonanych przez Niemców 22,1 %. Dominowały zatem wydatki na zakupy towarów żywnościowych i nieżywnościowych.

Relacja wartości towarów zakupionych w Polsce przez cudzoziemców w 1995 r. do wartości eksportu zarejestrowanego na podstawie dokumentów odprawy celnej wyniosła 13,7%. W przypadku natomiast mieszkańców krajów sąsiednich wskaźnik ten wynosił 19,4%. W stosunku do wartości krajowej sprzedaży detalicznej towarów, ogólna wartość towarów wywiezionych przez cudzoziemców stanowiła w 1995 r. 4,8%, z tego przez cudzoziemców z krajów graniczących 3,5% (tab. 54).

⁴⁴    R. F. Harrod: International economics, The University of Chicago Press, Chicago 1958, s S5.

⁴⁵    E. Zbiec: Wpływy z zagranicznej..., s. 15.

⁴⁶    T. Skalska: Wpływy dewizowe z turystyki przyjazdowej do Polski (Czqść I), „Rynek turystyczny” 1996, nr 7.

⁴⁷    GUS: Ruch graniczny i wydatki cudzoziemców w Polsce w 1995 r. Studia i analizy statystyczne, Warszawa 1996, s. 8-18.

172