Ekonomika turystyki R Łazarek (64)

Generalnie wysoką elastyczność popytu obserwuje się w grupie turystów o ni-

na cele podróży turystycznej i pobyt poza miejscem stałego zamieszkania. Duża cenowa elastyczność popytu występuje również wśród uczestników krótkotrwałych podróży i wycieczek. Ich zainteresowanie turystyką maleje przy wzroście cen. W pewnych sytuacjach w grupie turystów o niskich dochodach obserwuje się też sztywny popyt. Niezależnie od grupy dochodowej, a więc także w grupie o niskich dochodach, obserwuje się sztywny popyt wśród ludzi chorych, którym zalecono określone uzdrowisko lub wypoczynek przyczyniający się do poprawy ich zdrowia, czy też w grupie uczestników wyjazdów handlowych, a także w wyjazdach pielgrzymkowych. Do grupy tej zaliczymy również niektórych zagorzałych zwolenników uprawiania turystyki, którzy są skłonni za cenę wyrzeczeń i rezygnacji z wydatków na inne cele przeznaczyć te zaoszczędzone środki na realizację zaplanowanej podróży⁵⁸.

Występują również paradoksalne zmiany popytu, polegające na tym, że ze wzrostem cen następuje wzrost popytu. Mamy tu niżej omówione sytuacje.

1 . Paradoks spekulacyjny. Jeśli nabywcy są przekonani, że w przyszłości ceny nadal będą rosły, to zmiany są jednokierunkowe. Ceny rosną i wzrasta popyt. Mogą też być sytuacje odwrotne, kiedy to nabywcy wstrzymują się z dokonaniem zakupu licząc na obniżenie cen.

Biura podróży posługują się niekiedy „paradoksem spekulacyjnym” w celu wzmożenia, a nawet przyspieszenia sprzedaży.

Na początku lat dziewięćdziesiątych, w drodze umów dwustronnych, został zniesiony obowiązek posiadania wiz dla Polaków na wyjazdy turystyczne (na okres do trzech miesięcy) do większości krajów europejskich. W Polsce następował wtedy dość znaczy wzrost kursu dolara amerykańskiego i marki niemieckiej. Ceny wycieczek były kalkulowane w walucie obcej, ale sprzedawane w złotych polskich. Dlatego też biura podróży co jakiś czas podnosiły ceny. Ceny więc rosły, ale popyt nie spadał w związku z dużym zapotrzebowaniem. W walce konkurencyjnej niektóre biura podróży zaczęły wykorzystywać „paradoks spekulacyjny” do wzmożenia sprzedaży i możliwości uzyskania środków finansowych z dość dużym wyprzedzeniem przed wyjazdem. Przy przekonaniu społecznym o stałym wzroście cen, zaczęły ogłaszać hasło niezmienności ceny złotówkowej pod warunkiem dokonania zakupu z odpowiednim wyprzedzeniem i uiszczenia zaliczki w odpowiedniej wysokości. Obecnie metoda ta jest już powszechnie stosowana.

2. Paradoks Veblena. W tym przypadku wchodzi w grę popyt na tzw. dobra prestiżowe, których konsumpcja świadczy o statusie społecznym konsumenta. Jest to tzw. konsumpcja ostentacyjna, w której „cena się nie liczy”. Ceny rosną i wzrasta popyt.

⁵⁸ E. Atanasowa: Właściwości popytu turystycznego i podaży turystycznej, s. 93. w: Rynek i konsumpcja w turystyce, Wrocław 1978, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Prace Naukowe, Zeszyt 117; Por. też.: J. Altkom: op. cit, s. 23-27, A. Kornak, M. Montygierd-Łoyba: op. eit., s. 304--311; W. Freyer: op. cit., s. 61-114; K. Naumowicz: Turystyka..., s. 14-17.

66