FunkcjonowanieRynku R028 049

przy oczekiwaniu na zmianę okoliczności zewnętrznych zmniejsza prawdopodobieństwo osiągnięcia tych efektów. Przezwyciężanie tej sprzeczności wymaga zmiany w postępowaniu sprzedawców i nabywców.

Zmiany postępowania poszczególnych podmiotów rynku mogą się wyrażać zarówno w odmiennych niż dotychczas sposobach oraz sile oddziaływania na decyzje innych sprzedawców i nabywców, jak i w odmiennym sposobie reagowania na zjawiska i procesy rynkowe. Zmianom tym może towarzyszyć wzrost znaczenia reakcji o charakterze innowacyjnym kosztem reakcji o charakterze adaptacyjnym. Działania indywidualne podejmowane przez poszczególnych sprzedawców lub nabywców mogą być wspierane przez działania zespołowe, wynikające z narastającej skłonności do zawierania porozumień między podmiotami rynku itd.

Sprzedawcy i nabywcy zmieniają swoje postępowanie przede wszystkim w taki sposób, który może im zapewnić:

—    zwiększenie udziału w ogólnej wielkości podaży i popytu,

—    zmniejszenie stopnia ostrości ograniczeń, które napotykają sprzedawcy ze strony popytu oraz nabywcy ze strony podaży.

W zależności od stopnia skuteczności działań podejmowanych na rzecz zwiększenia udziału w podaży albo w popycie struktura podmiotowa rynku ulega mniejszym lub większym zmianom. Skuteczność działań mających na celu zmniejszenie stopnia ostrości ograniczeń decyduje o zakresie zmian przedmiotowej struktury rynku. Zmiany struktur rynku są finalnym elementem układu zależności, które są wywoływane dążeniem podmiotów rynku do wzrostu efektów działania.

2. Struktura podmiotowa rynku

Podstawą analizy struktury podmiotowej rynku jest liczba podmiotów występujących w roli nabywców i sprzedawców. Jak już powiedziano, strukturę podmiotową rynku może tworzyć większa lub mniejsza liczba sprzedawców i nabywców, o mniejszym lub większym udziale w ogólnej wielkości podaży i popytu.

Liczba podmiotów działających na rynku decyduje o stopniu jego zatomizowania. Stopień ten zwiększa się (maleje) ze wzrostem (spadkiem) liczby sprzedawców i nabywców (rys. 9).

Rysunek 9

Stopień zatomizowania rynku

Stopień zatomizowania może dotyczyć wszystkich podmiotów rynku albo podmiotów reprezentujących podaż (sprzedawców), albo popyt (nabywców). W zależności od liczby sprzedawców lub nabywców można wyróżniać zróżnicowane stopnie zatomizowania podaży i popytu. Niskiemu stopniowi zatomizowania podaży może towarzyszyć wysoki stopień zatomizowania popytu lub odwrotnie.

Wyodrębnienie sprzedawców oraz nabywców powoduje, że struktura podmiotowa rynku nie może być rozpatrywana wyłącznie w kategoriach globalnych, lecz przede wszystkim jako:

—    struktura podmiotów po stronie podaży,

—    struktura podmiotów po stronie popytu,

—    relacja między strukturą podmiotów' po stronie podaży a strukturą podmiotów po stronie popytu.

Uwzględniając dwa kryteria, a mianowicie:

—    liczbę sprzedawców i nabywców działających na rynku,

49